ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Η εξάμηνη προεκλογική εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές του 2018, εκτός από τη μεγάλη πνευματική και επικοινωνιακή κόπωση που προκάλεσε σε όλους, πρωταγωνιστές και θεατές, επέτρεψε, πιστεύω, να φανούν έντονα, πέρα από τις φιλοδοξίες και τα απωθημένα κομμάτων, κομματικών ηγεσιών και πολιτικών προσώπων όλων των μεγεθών, και το επίπεδο του πολιτικού πολιτισμού μας. Γι’ αυτό, πιστεύω, πως είναι ενδιαφέρον και πολιτικά χρήσιμο να προσπαθήσουμε να επισημάνουμε και να αξιολογήσουμε τα πιο χτυπητά χαρακτηριστικά αυτής της προεκλογικής συμπεριφοράς, για να μπορέσουμε να συναγάγουμε μερικά χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με το σημερινό επίπεδο του πολιτικού πολιτισμού μας.
Το πρώτο χαρακτηριστικό αφορά στο επίπεδο της πολιτικής επιχειρηματολογίας. Πιστεύω πως στο επίπεδο αυτό υπήρξε μια σοβαρή οπισθοδρόμηση, μια επιστροφή στη μορφή επιχειρηματολογίας των δεκαετιών του 1970 και 1980, όταν επικρατούσε αντίληψη ότι κάποιος κατέχει όλη την αλήθεια και γι’ αυτό έπρεπε η δική του πρόταση να ακολουθηθεί χωρίς να υπάρχει ανάγκη διαλόγου και σύνθεσης της πρότασης εκείνης με άλλες απόψεις και προτάσεις. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η παρουσίαση της Νέας Στρατηγικής ως της μαγικής συνταγής για την επίλυση όλων των προβλημάτων, από το Κυπριακό μέχρι την οικονομία και την εξωτερική πολιτική, και η επιμονή των εκπροσώπων του κόμματος που την πρότεινε ότι αυτή και μόνο αυτή θα έδινε τη λύση. Η φράση «μόνο η πρόταση του κ….. θα οδηγήσει την Κύπρο στην …» ακουόταν δεκάδες φορές κάθε μέρα. Η πολιτική αυτή θύμισε πολύ κάτι από το εις και μόνος των πρώτων χρόνων της κυπριακής ανεξαρτησίας, όταν δεν υπήρχε οργανωμένη πολιτική ζωή, ο κυπριακός λαός ήταν άπειρος και ευκολοπίστευτος και δεν είχε συνειδητοποιηθεί ακόμα η σημασία και η ανάγκη της διαλεκτικής. Και να σκεφτεί κανείς πως οι σημερινοί πολιτικοί ηγέτες αγοράζουν τις υπηρεσίες πανάκριβων επικοινωνιολόγων για να μπορούν να εφαρμόζουν σύγχρονες εκλογικές στρατηγικές!
Το δεύτερο πισωγύρισμα ήταν ο μεγάλος κομματικός φανατισμός και η εκτράχυνση της πολιτικής αντιπαράθεσης με τη χρήση προσωπικών επιθέσεων και βαριών χαρακτηρισμών εναντίον των πολιτικών αντιπάλων, όπως ψεύτης και αναξιόπιστος. Είχα την εντύπωση πως η εποχή των θηριωδών προσωπικών επιθέσεων είχε περάσει ανεπιστρεπτί μετά την θητεία του Γιώργου Βασιλείου στην προεδρία της δημοκρατίσς. Δυστυχώς διαψεύστηκα.
Αυτό έχει σχέση, πιστεύω, και με την πολιτική ανευθυνότητα των πολιτικών κομμάτων, όπως αυτή εκδηλώθηκε με την παντελή απουσία έγνοιας για το πώς θα κυβερνηθεί αυτός ο τόπος χωρίς πολιτικές συμμαχίες σε μια χώρα που κανένα κόμμα δεν έχει απόλυτη πλειοψηφία. Όπως καταγράφεται, αυτή είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της κυπριακής δημοκρατίας (προηγήθηκαν δώδεκα εκλογικές αναμετρήσεις) που εκλέγεται πρόεδρος χωρίς προεκλογικές συμμαχίες και επομένως η πρώτη φορά που ο νεοεκλεγείς πρόεδρος θα κληθεί να κυβερνήσει με όλα τα κόμματα, πλην του κυβερνώντος, απέναντί του, όπως ήδη απείλησαν στις τηλεοπτικές δηλώσεις τους. Αυτό βέβαια είναι ακόμα ένα παράδειγμα της πολιτικής εκτράχυνσης που παρατηρήθηκε τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Η εξέλιξη αυτή τεκμηριώνεται και από την εξ αρχής ομολογία των εκπροσώπων της αντιπολίτευσης ότι ο κύριος στόχος της προεκλογικής τους εκστρατείας ήταν η απομάκρυνση του Αναστασιάδη από την προεδρία. Το δυστύχημα είναι ότι η στάση αυτή δεν οφείλεται μόνο στην κορύφωση των πολιτικών φιλοδοξιών των ηγετών της αντιπολίτευσης, αλλά και στον φόβο τους να πάρουν πολιτικές θέσεις, μήπως κάνουν λάθος και εκτεθούν. Προτιμούν να λένε όχι σε όλες τις πρωτοβουλίες για να νιώθουν ασφάλεια ότι δεν θα κατηγορηθούν για κάποιο λάθος. Το πρώτο παράδειγμα αυτής της στάσης παρατηρήθηκε τον Μάρτιο του 2013, όταν οι βουλευτές είπαν το περίφημο όχι στην πρόταση του Γιούρογκρουπ για την πρώτη αντιμετώπιση του χρηματοπιστωτικού προβλήματος της Κύπρου.
Αντίθετα προς όλα αυτά τα αρνητικά παραδείγματα, υπάρχει ευτυχώς το παράδειγμα της ωριμότητας που έδειξε η πλειοψηφία του κυπριακού λαού στις προχθεσινές εκλογές αρνούμενη να υπακούσει στις εντολές της πολιτικής ηγεσίας του ενδιάμεσου χώρου να μη δώσουν ψήφο σε κανένα από τους δυο τελικούς διεκδικητές της προεδρίας. Με τον τρόπο αυτό η πλειοψηφία του λαού έδειξε ότι πιο πάνω από τις πολιτικές φιλοδοξίες και τις εντολές της ηγεσίας των κομμάτων τους θέτουν το συμφέρον της Κύπρου και επομένως της ευημερίας των παιδιών τους. Αυτό ίσως είναι το πιο ελπιδοφόρο πολιτικό μήνυμα των πρόσφατων προεδρικών εκλογών, ένα μήνυμα πολύ σημαντικό, γιατί δείχνει πως ο λαός μας ωριμάζει μέρα με τη μέρα, κόντρα στην αδιαφορία και την ανευθυνότητα των κομματικών ηγεσιών. Η ελπίδα είναι πως, αντίθετα από ό,τι αναμενόταν, η πολιτική ωρίμαση θα προέλθει τελικά εκ των κάτω, και όχι εκ των άνω. Αυτό, όπως είναι φυσικό, θα σημαίνει και ένα μεγάλο βήμα στην αναβάθμιση του πολιτικού πολιτισμού της Κύπρου.
*Πρώην αν. καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου
