ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ Α. ΠΟΛΗ*
Ξαναζεσταμένο φαγητό από το μαγειρείο της Κοινοπραξίας Αθηνά και με βάση τη νεοφιλελεύθερη φιλοσοφία της ναυαρχίδας του καπιταλισμού, δηλαδή της Παγκόσμιας Τράπεζας (ΠΤ), αποτελεί η Πρόταση Καδή για το Νέο Σύστημα Αξιολόγησης (ΝΣΑ) που δόθηκε στις εκπαιδευτικές οργανώσεις το Νοέμβριο του 2014. Η πιο πάνω διαπίστωση τεκμηριώνεται ήδη από την εισαγωγή του κειμένου το οποίο επί λέξει αναφέρει τα ακόλουθα:
«Για την ετοιμασία της πρότασης, λήφθηκαν υπόψη τα όσα διαμείφθηκαν στον διάλογο όχι μόνο κατά τα τελευταία χρόνια, αλλά και στα πλαίσια των διαχρονικών συζητήσεων που διεξάγονται επί του θέματος, με αφορμή και τις κατά καιρούς υποβληθείσες εκθέσεις εμπειρογνωμόνων και διεθνών οργανισμών, όπως η Έκθεση UNESCO (1997), η Έκθεση για την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση (2004), η μελέτη της Κοινοπραξίας «Αθηνά» (2006) και η Έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας (2014). ΝΣΑ Πρόλογος σελ.2»
Το 2006 είχαμε κάνει εκτενή ανάλυση του Σχεδίου της Κοινοπραξίας Αθηνά σε μια πυκνογραμμένη μελέτη 35 σελίδων με τίτλο:
«Το προτεινόμενο Σχέδιο της Κοινοπραξίας Αθηνά: Η αποκάλυψη του περιεχομένου του κουτιού της Πανδώρας. »
Η κοινοπραξία πρότεινε ένα γραφειοκρατικό σχέδιο αξιολόγησης με επιτροπές, υποεπιτροπές, σχέδια δράσης, στρατηγικούς σχεδιασμούς, ερωτηματολόγια και λεπτομερή καταγραφή στόχων και επιτευγμάτων, δασκάλων και σχολείου. Επιπλέον το Σχέδιο φόρτωνε την επιμόρφωση, παρακολούθηση και επιθεώρηση των δασκάλων στο διευθυντικό προσωπικό του σχολείου, εισηγούμενο τη μετατροπή των μισών βοηθών διευθυντών σε συμβούλους ( ενδοσχολικούς επιθεωρητές) των συναδέλφων τους, με παράλληλη διατήρηση 21 περιόδων διδασκαλίας. Κάθε βοηθός διευθυντής θα επιθεωρούσε και επιμόρφωνε 10 δασκάλους, ενώ αν ήταν λιγότεροι οι δάσκαλοι του σχολείου του θα πήγαινε και σε γειτονικά σχολεία. Οι άλλοι μισοί Β.Δ. θα γίνονταν διοικητικά στελέχη με παράλληλη διατήρηση όλων των διδακτικών καθηκόντων που έχουν σήμερα. Στην ουσία οι συντάκτες της «Αθηνάς» ήθελαν να φορτώσουν την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας στο υφιστάμενο προσωπικό, διπλασιάζοντας το φόρτο εργασίας χωρίς να προσφέρουν καμιά ουσιαστική ελάφρυνση διδακτικού χρόνου ως αντάλλαγμα. Οι ακαδημαϊκοί συντάκτες του σχεδίου, νομίζοντας ότι απευθύνονται σε προπτυχιακούς φοιτητές, πρότειναν μια διαδικασία εκτενούς σχεδιασμού, λεπτομερούς καταγραφής δεδομένων και παρακολουθήσεων που θα έκανε τη ζωή στο σχολείο πιεστική, ανυπόφορη και το κλίμα ακραία ανταγωνιστικό. Η σύσταση Επιτροπών οι οποίες έπρεπε να συνεδριάζουν σε ανύπαρκτο εξωδιδακτικό χρόνο για να θέτουν στόχους, να κάνουν σχεδιασμούς με στενά χρονοδιαγράμματα επίτευξης και να τους μετρούν με ερωτηματολόγια ήταν μια άλλη πτυχή. Η εμπλοκή γονιών, κοινότητας, Σχολικής Εφορίας και μαθητών στο σχεδιασμό και την αξιολόγηση καθιστά ακόμα πιο χαώδες και νεφελώδες στην εφαρμογή το σχέδιο της Κοινοπραξίας Αθηνά.
Το σχέδιο μονάδων μεταθέσεων των εκπαιδευτικών πρακτικά ακυρωνόταν για να έχουν τα σχολεία σταθερότητα προσωπικού, με αποτέλεσμα οι άτυχοι που θα τοποθετούνταν μακριά να μην έχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης της θέσης τους. Η αρχαιότητα ως κριτήριο προαγωγής θα ήταν σχεδόν ανύπαρκτη με αποτέλεσμα λίγοι να προάγονται σε μικρή ηλικία και να κρατούν τις θέσεις ανέλιξης για πολλά χρόνια, ενώ στους υπόλοιπους προσφερόταν ως τρύπιο σωσίβιο η θέση του ανώτερου εκπαιδευτικού, με ελάχιστες όμως οργανικές θέσεις για υλοποίηση του. Η «Αθηνά», ως γνήσιο πνευματικό τέκνο ακαδημαϊκών, έδινε υπέρμετρη βαρύτητα στα μεταπτυχιακά προσόντα και περιφρονούσε την πρακτική διδασκαλική πείρα. Επιπλέον οι προαπαιτούμενες υποχρεωτικές επιμορφώσεις μακράς διάρκειας, με αξιολόγηση και σε μη εργάσιμο χρόνο, ήταν μια ακόμα υποχρέωση που θα έκανε τη ζωή δύσκολη στους φιλόδοξους που θα διεκδικούσαν προαγωγή. Για να επιτελεστούν όλα αυτά τα καθήκοντα θα έπρεπε οι δάσκαλοι να εργάζονται τουλάχιστον με το διδακτικό χρόνο της μέσης εκπαίδευσης, αλλά στο θέμα αυτό οι ακαδημαϊκοί σφύριζαν αδιάφορα, αφού παρά τα σοβαρά πρόσθετα καθήκοντα που το σχέδιο Αθηνά επέβαλλε, δεν υπήρχαν σε αυτό προτάσεις για ουσιαστική μείωση του διδακτικού χρόνου.
Όπως το Σχέδιο Ανάν απορρίφθηκε, αλλά επανέρχεται με άλλη ονομασία σε κάθε επόμενη διαπραγμάτευση του Κυπριακού, έτσι και το Σχέδιο της Κοινοπραξίας Αθηνά, παρόλο που δεν πέρασε τότε (2006), συνεχώς επαναφέρεται με επουσιώδεις αλλαγές σε κάθε επόμενη κυβερνητική πρόταση για την αξιολόγηση της εκπαίδευσης. Μετά την επέλαση της τρόικας και την εξασθένιση των συντεχνιών, το κατεστημένο κρίνει ότι ο καιρός είναι κατάλληλος για ένα τελικό ξεκαθάρισμα λογαριασμών….
Η Κοινοπραξία «Αθηνά» έμμεσα υπόσκαπτε τη μονιμότητα του προσωπικού, αφού έκανε ευκολότερη την απόλυση δασκάλων και έβαζε τους γονιούς και τους μαθητές ως μέρος μιας χαοτικής διαδικασίας αξιολόγησης της καταλληλότητας των εκπαιδευτικών, που ως θεωρητική κατασκευή μπορούσε ίσως να δουλέψει στα μυαλά των ακαδημαϊκών που τη συνέταξαν, όχι όμως και στη σχολική καθημερινότητα. Στο σχέδιο Αθηνά αναφέρεται ότι ακόμα και ένας μαθητής μπορεί να καταγγείλει το δάσκαλο του ή ακόμα και το διευθυντή του αν νομίζει ότι έχει … ψυχολογικά προβλήματα. Η εφαρμογή του σχεδίου, το συνακόλουθο κυνήγι μαγισσών και το άγχος, πράγματι θα έφερναν την επαγγελματική εξουθένωση πολλών συναδέλφων, των οποίων η ανθρώπινη αντοχή θα εξαντλείτο.
Ουδέποτε έχω αντιληφθεί γιατί μια τράπεζα, όσο μεγάλη και να είναι, θα έπρεπε να συμβουλεύει το Υπουργείο Παιδείας σε θέματα αξιολόγησης, διορισμών και επιμόρφωσης εκπαιδευτικών. Όπου εφαρμόστηκαν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές της λιτότητας, της αποκρατικοποίησης, της μείωσης μισθών και της άρσης της κοινωνικής προστασίας, συνταγή που πλασάρει σε όλες τις χώρες η ΠΤ και το ΔΝΤ, το αποτέλεσμα ήταν η ανεργία, η πτώση του βιοτικού επιπέδου και ίσως μια αναιμική ευημερία των αριθμών μετά από 5-6 χρόνια ύφεσης. Το σίγουρο είναι ότι η ΠΤ όχι μόνο θέλει να επεκτείνει το πάγωμα των μισθών μας και μετά το 2016, αλλά να τους ροκανίσει ακόμα περισσότερο. Έτσι με πρόσχημα την παροχή κινήτρων σε καλούς εκπαιδευτικούς, θέλει να επεκτείνει το πάγωμα των προσαυξήσεων στο 80% των «μετρίων και κακών » εκπαιδευτικών τα έτη 2017 και μετά. Ακόμα η ΠΤ αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο ιδιωτικοποίησης της δημόσιας εκπαίδευσης και του διορισμού εκπαιδευτικών με συμβόλαια. Αυτή την επιδίωξη κρύβουν πίσω από το εύηχο σύνθημα της «αυτονόμησης» των σχολικών μονάδων. Το ίδιο θέλουν να κάνουν και στα δημόσια νοσοκομεία.
Η ΠΤ ας περιοριστεί στον τομέα της, δηλαδή την οικονομία, και ας αφήσει την Παιδεία στους εκπαιδευτικούς. Όλοι βλέπουμε τις επιδόσεις οικονομιών που ακολουθούν μοντέλα που επιβάλλουν η ΠΤ και το ΔΝΤ. Δεν χρειαζόμαστε άλλη μια διάσωση αυτού του στυλ στον τομέα της εκπαίδευσης. Καλώ τις συντεχνίες των εκπαιδευτικών του Δημόσιου Τομέα να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, να αφαιρέσουν το ωραίο περιτύλιγμα και τις όμορφες λέξεις και να δουν την ουσία. Είμαστε όπως τους Τρώες που είναι έτοιμοι να χαλάσουν τα τείχη και να βάλουν το όμορφο άλογο εντός της πόλης.. Αν το κάνουμε όμως δεν θα πρέπει να φταίξουμε κανένα άλλο για τη μέρα που θα μας ξημερώσει, παρά τους εαυτούς μας…
*Μέλος Δ.Σ. ΑΚΙΔΑ 2014-2017
