Σημειολογική ανάλυση των δυο ψηφισμάτων των Γ.Α. της ΟΕΛΜΕΚ

ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ* 

Σύμφωνα με το λεξικό του Γ. Μπαμπινιώτη, σημειολογία είναι «η επιστήμη που έχει ως αντικείμενο τους τρόπους παραγωγής, λειτουργίας και προσλήψεως των διαφόρων σημειακών συστημάτων, που επιτρέπουν την επικοινωνία ανάμεσα σε άτομα ή/και σε ομάδες».  Επομένως, σημειολογική ανάλυση είναι η διατύπωση / καταγραφή του τρόπου με τον οποίο ο ομιλών /  γράφων προσλαμβάνει, δηλαδή αντιλαμβάνεται αυτά που διάβασε. Αυτό σημαίνει ότι α) ο ομιλών / γράφων διατυπώνει / καταγράφει μόνο αυτά που κατανόησε από την ανάγνωση του κειμένου και β) είναι δυνατό αυτά που «προσέλαβε» να απέχουν πολύ από εκείνα που οι συντάκτες του κειμένου, στην προκειμένη περίπτωση οι Γενικοί Αντιπρόσωποι της ΟΕΛΜΕΚ που ενέκριναν τα ψηφίσματα της 18^ης Δεκ. 2014 σχετικά με τα προταθέντα από το ΥΠΠ σχέδια αξιολόγησης και επιμόρφωσης ,ήθελαν να εκφράσουν.

Έρχομαι τώρα στη σημειολογική ανάλυση. Τα δυο βασικά μηνύματα που εκπέμπουν τα κείμενα των δυο ψηφισμάτων αφορούν στη στάση των Γ.Α. έναντι των δυο μεταρρυθμιστικών σχεδίων του ΥΠΠ και, κατ’επέκταση, έναντι των  προθέσεων του  Υπουργείου. Το πρώτο είναι ένα μήνυμα δυσπιστίας για την ειλικρίνεια των προθέσεων του Υπουργείου και το δεύτερο ένα μήνυμα αποφασιστικότητας και ετοιμότητας για πιθανή σύγκρουση με αυτό και μια προειδοποίηση πως στη σύγκρουση αυτή η  Oργάνωσή τους θα είναι ο πιο ισχυρός παίκτης.

Το μήνυμα δυσπιστίας εκφράζεται στο ψήφισμα σχετικά με την πρόταση του ΥΠΠ για επιμόρφωση με τη χρήση των φράσεων «η πρόταση περιέχει σειρά κενών και ασαφειών, οι οποίες πιθανόν να κρύβουν σοβαρούς κινδύνους», και «εγκλωβίζει το όλο σχέδιο και τους εκπαιδευτικούς σε επικίνδυνους ατραπούς»,  αλλά και στο ψήφισμα για την πρόταση για την αξιολόγηση με τη χρήση της φράσης «είναι προφανές ότι εξυπηρετεί συμφέροντα» «ακαδημαικών και άλλων κύκλων». Στο ψήφισμα για το σχέδιο επιμόρφωσης οι Γ.Α. δεν κάνουν λόγο για δυσκολίες ή προβλήματα, μιλούν για «σοβαρούς κινδύνους» και «επικίνδυνους ατραπούς» .Αυτές οι διατυπώσεις υποβάλλουν πως υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης προς τις πραγματικές προθέσεις του ΥΠΠ.

Το δεύτερο  είναι ένα μήνυμα ισχύος και προειδοποίησης για επερχόμενη σύγκρουση. Στο ψήφισμα για την επιμόρφωση περιλαμβάνονται κάθετες αρνήσεις όπως «δεν πρόκειται να δεχτούμε την υποχρεωτική επιμόρφωση, αν δεν πληροί τα κριτήρια που έχουμε θέσει», και στο ψήφισμα για το σχέδιο αξιολόγησης  υπάρχουν διατυπώσεις όπως «η ΟΕΛΜΕΚ απαιτεί την κατάργηση του Επιθεωρητισμού» και «δεν αποδέχεται την προτεινόμενη λειτουργία Ακαδημίας Εκπαιδευτικής Ηγεσίας».

Κάτι άλλο που σημειολογικά φαίνεται από τα ψηφίσματα είναι η μεγάλη αυτοπεποίθηση που  γεννά στους Γ.Α. της ΟΕΛΜΕΚ  η δύναμη της Οργάνωσής τους. Αυτό φαίνεται κυρίως από δυο στοιχεία,  από  το ότι α)δεν αναζητούν πάντοτε ισχυρά επιχειρήματα για την τεκμηρίωση των θέσεών τους,  μερικές φορές μάλιστα αγνοούν πλήρως την ανάγκη τεκμηρίωσης, και  β) αμελούν να εντάξουν στα ψηφίσματά τους διατυπώσεις με τις οποίες να προσπαθούν να κερδίσουν την εύνοια της κοινής γνώμης.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα πιο κάτω:

1. Το κύριο επιχείρημά τους εναντίον της ίδρυσης φορέα πιστοποίησης είναι ο πολύ αδύνατος ισχυρισμός ότι «θα αυξήσει τη γραφειοκρατία και το συγκεντρωτικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος».
2. Υποστηρίζουν ότι είναι υπέρ των μετρήσιμων κριτηρίων, αλλά δεν φαίνεται να πτοούνται από το γεγονός ότι κάποιος μπορεί άνετα να  υποστηρίξει ότι έχουν βρεθεί σήμερα τρόποι με τους οποίους τα συγκεκριμένα μορφωτικά αποτελέσματα που επιτυγχάνει ένας εκπαιδευτικός με τη διδασκαλία του στην τάξη  μπορούν να μετρηθούν με πολλή ακρίβεια και, επομένως, μπορούν να ενταχθούν στα μετρήσιμα κριτήρια αξιολόγησης.
3. Διατείνονται ότι «διαχρονικά υποστηρίζουν τον εκσυγχρονισμό του συστήματος αξιολόγησης», αλλά αποφεύγουν να εξηγήσουν πώς ερμηνεύουν το γεγονός ότι παγκοσμίως έχουν εισαχθεί στο σύστημα αξιολόγησης νέοι τρόποι και νέες προσεγγίσεις που εκείνοι απορρίπτουν κατηγορηματικά.
4. Στη σιγουριά τους ότι το παιγνίδι θα κριθεί με την ισχύ, δεν φροντίζουν να συμπεριλάβουν στα ψηφίσματά τους και μια έστω αναφορά στη μέριμνά τους για τα συμφέροντα των μαθητών και μια διαβεβαίωση ότι τα λαμβάνουν σοβαρά υπόψη στις διάφορες διεκδικήσεις τους. Έτσι παρέχουν τη, λανθασμένη βεβαίως, εντύπωση πως το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η δική τους ευκολία.
5. Παρουσιάζουν τη συμμετοχή τους στα προγράμματα επιμόρφωσης ως μια προσφορά, μια θυσία που κάνουν για τους άλλους , μια πρό(σ)κληση για προσωπική ανάλωση ,ενώ  οι ίδιοι δεν έχουν τίποτε να κερδίσουν. Και όμως θα μπορούσε οποιοσδήποτε να υποστηρίξει ότι έχουν και αυτοί κάτι να κερδίσουν, για παράδειγμα, να αναβαθμισθούν επιστημονικά και επαγγελματικά και να νιώθουν την ψυχική ικανοποίηση  ότι  μπορούν να οργανώνουν το μάθημά τους με περισσότερη ευκολία και αρτιότητα και  να βοηθούν τους μαθητές τους και την κοινωνία περισσότερο.

Αυτά είναι εκείνα που «προσέλαβα» από την ανάγνωση των δυο ψηφισμάτων των Γ.Α. της ΟΕΛΜΕΚ σχετικά με τα μηνύματα που θέλουν να εκπέμψουν. Υπενθυμίζω ωστόσο ότι όσα αναφέρθηκαν είναι απλώς μια «σημειολογική ανάλυση» η οποία, όπως ανέφερα και στην αρχή του άρθρου,  πιθανό να μην αποδίδει σωστά τις πραγματικές προθέσεις των Αντιπροσώπων.

*Πρώην αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου