ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Στις 16 Φεβρ. δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική εφημερίδα Paideia-news άρθρο του καθηγητή του Πανεπιστημίου Κύπρου Κ.Δημητρίου με τίτλο Περί Παιδείας: Κάποιες «αιρετικές» απόψεις. Στο άρθρο του ο κ, Δημητρίου αναφέρει πως από τη θέση του ως καθηγητής διαπιστώνει ότι «ουσιαστικά κάθε χρόνο εισάγονται στο Π.Κ. α) «αναλφάβητοι» φοιτητές, δηλ. φοιτητές οι οποίοι στερούνται εκφραστικής δυνατότητας και επίσης στερούνται σχεδόν ολοκληρωτικά γενικών γνώσεων, β)φοιτητές με απελπιστικά περιορισμένες δυνατότητες για την άσκηση κριτικού λόγου, διενέργειας κριτικού διαλόγου, διατύπωσης μιας ολοκληρωμένης πρότασης, γ) φοιτητές οι οποίοι εκδηλώνουν συνήθως απαξιωτική συμπεριφορά( φωνασκούν, αυθαδιάζουν, μιλούν ακατάσχετα, χρησιμοποιούν τα κινητά τους συνεχώς)» και γενικά επιδεικνύουν “θρασύτητα, απρέπεια και έλλειψη στοιχειώδους σεβασμού”.
Για τα δυο πρώτα μειονεκτήματα, τα οποία θεωρεί ότι αφορούν κατά κύριο λόγο τους παιδαγωγικούς θεσμούς ,αναφέρει ότι δεν μπορεί να εισηγηθεί τρόπους αντιμετώπισής τους « ως μη ειδικός επί του αντικειμένου». Όσον αφορά τα θέματα συμπεριφοράς, τα εξηγεί ως αποτέλεσμα των κοινωνικών εξελίξεων και υποβάλλει με όσα λέγει πως ουσιαστικά είναι μάταιη κάθε προσπάθεια αντίδρασης («όσο και να χτυπάμε τον τοίχο, αυτός θα γιγαντώνεται, συμπαγής, στερεωμένος και βαθιά ριζωμένος στο δεδομένο ιστορικό πλαίσιο και παγκόσμιο περιβάλλον»). Η γενική εισήγησή του, την οποία χαρακτηρίζει αιρετικές απόψεις (το αιρετικές σε εισαγωγικά ), είναι «να προσαρμοστούμε στην πραγματικότητα, ν’ αφουγκραστούμε τους κοινωνικοπνευματικούς τριγμούς που επέφερε η τεχνολογική επανάσταση, η παγκοσμιοποίηση και η οικονομική κρίση και να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα με νηφαλιότητα και εποικοδομητική διάθεση».
Επειδή το θέμα είναι πολύ σημαντικό και επίκαιρο, έκρινα ότι θα έπρεπε να εκφράσω μερικές σκέψεις μου. Αυτές είναι οι πιο κάτω:
1. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως η τεχνολογική ανάπτυξη, η παγκοσμιοποίηση, η οικονομική κρίση και γενικά οι κοινωνικές εξελίξεις επηρέασαν βαθιά τις στάσεις, τις αξίες και γενικά τη συμπεριφορά όλων μας και περισσότερο των νέων. Το σημαντικό ωστόσο για όσους έχουν άμεση ή έμμεση ευθύνη για την κατάσταση αυτή είναι να προσδιοριστεί κατά πόσο η μεγάλη αυτή αρνητική επίδραση των πιο πάνω παραγόντων πάνω στους νέους αποτελεί απαραίτητη αιτιώδη σχέση ή μπορεί να αποφευχθεί ή να μετριασθεί μέσω προσπάθειας.
2. Είναι ενδιαφέρον να μας πει ο κ. Δημητρίου πώς εξηγεί το γεγονός ότι, παρόλο που η τεχνολογική εξέλιξη και η παγκοσμιοποίηση επηρέασαν όλη την υφήλιο, υπάρχουν χώρες στις οποίες η μεγάλη πλειονότητα των μαθητών και των φοιτητών εργάζονται σκληρά στα σχολεία και στα πανεπιστήμια, έχουν υψηλές επιδόσεις τόσο στα μαθησιακά αποτελέσματα όσο και στην κριτική σκέψη, και συμπεριφέρονται με ευπρέπεια και σεβασμό. Πόση ευθύνη έχουμε εμείς ως εκπαιδευτικοί γι αυτή τη μεγάλη διαφορά, η οποία αφήνει σε πολύ μειονεκτική θέση τους νέους μας και τη χώρα μας στο να αντιμετωπίσουν με επιτυχία το διεθνή ανταγωνισμό; Πώς εξηγεί ο ίδιος τη «φθίνουσα πορεία» και την «παρακμιακή τάση» που διαπιστώνει από χρόνο σε χρόνο στα επίπεδα των εισαγομένων κάθε χρόνο φοιτητών στο Π.Κ.; Οφείλεται στην από χρόνο σε χρόνο μεγαλύτερη επίδραση της τεχνολογίας ή στη μεγαλύτερη χαλάρωση της προσπάθειας της κοινωνίας και ποιο συμπέρασμα συνάγει;
3. Ο κ. Δημητρίου φαίνεται να ξεκινά από μια τριπλή παραδοχή ότι α) δεν υπάρχει περίπτωση η σημερινή κατάσταση να ήταν χειρότερη από ό,τι είναι, αν δεν καταβαλλόταν κάποια προσπάθεια από όσους κρίνουν ότι έχει νόημα αυτή η προσπάθεια, β) μια προσπάθεια σήμερα, όσο μεγάλη και να είναι, δεν μπορεί να αποτρέψει τα χειρότερα που μπορεί να έλθουν, αν αρχίσουμε να εφησυχάζουμε, όπως εκείνος εισηγείται, και γ) αν καθίσουμε νηφάλιοι ,«με την προσαρμογή μας σ’ αυτήν την κανονικότητα» και την «παραδοχή μας πως η μια εποχή διαδέχεται την άλλη κουβαλώντας μαζί της καινούρια στοιχεία(όσο δυσάρεστα κι αν είναι για μας)», θα έλθει μόνο του το καλύτερο να μας βρει .
4. Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να μας πει κ. Δημητρίου τι εννοεί με τον όρο «εποικοδομητικές λύσεις» και «εποικοδομητική διάθεση» που χρησιμοποιεί στο τέλος του άρθρου του. Να δεχόμαστε με χαμόγελο ως αναγκαίο κακό τη θρασύτητα, την απρέπεια και την έλλειψη σεβασμού των μαθητών ή να χρησιμοποιούμε συμβουλές και παραινέσεις, όσο και αν πρέπει να τις θεωρούμε, όπως εκείνος, αναποτελεσματικές; Το γεγονός ότι δεν είναι ειδικός στο αντικείμενο δεν μπορεί να τον εμποδίζει να μας πει πώς εννοεί την αγωγή στη σημερινή εποχή των «εξελίξεων». Έχει θέση στη σημερινή κοινωνία η αγωγή ή πρέπει να την ξεχάσουμε;
5. Σε ποιο βαθμό νομίζει ο κ. Δημητρίου ότι θα έχει νόημα να καταβάλλεται σήμερα εκπαιδευτική προσπάθεια και να λειτουργεί εκπαιδευτικό σύστημα; Πόση ακριβώς προσπάθεια έχει νόημα να καταβάλλεται από τώρα και στο εξής από τους εκπαιδευτικούς για να μη νιώθουν ενοχή ότι δεν κάνουν το καθήκον τους; Πόσο ακριβώς θα απέχει η προσπάθεια που θα έχει νόημα να καταβάλλεται από το «δεν βαριέσαι, αδελφέ»;
Πριν κλείσω το σημείωμά μου θέλω να πω ότι με αυτό δεν έχω καμιά πρόθεση να αντιδικήσω με τον κ. Δημητρίου. Εκτιμώ όλες τις απόψεις και αποδίδω μεγάλη αξία στον εκπαιδευτικό διάλογο, που δυστυχώς εξακολουθεί να λείπει από τη χώρα μας, αφού ο καθένας λέει απλώς τις απόψεις του και κανένας δεν αντιδρά. Η δημοσίευση των σκέψεών μου ελπίζω να οδηγήσει σε έναν εποικοδομητικό διάλογο.
*Πρώην αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου
