ΤΗΣ ΕΛΠΙΝΙΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗ*
Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφτεί για τον ρόλο του εκπαιδευτικού και της παιδείας. Κανένας ερευνητής όμως, καμία έρευνα, δεν έχει εντοπίσει αυτό που ανακαλύψαμε στην Κύπρο του 2018, ότι η παιδεία πρέπει να υπηρετεί την οικονομία. Σε ένα κράτος με οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, με αυξημένα επίπεδα διαφθοράς και διασπάθισης δημοσίου χρήματος, με έλλειψη περιβαλλοντικής και οδικής συνείδησης κ.ά. αποφανθήκαμε ότι η λύση είναι να κάνουμε αποκοπές από την παιδεία. Κι όμως, «πολιτεία που δεν έχει ως βάση την παιδεία είναι οικοδόμημα στην άμμο» ή όπως έλεγε ο σπουδαίος παιδαγωγός Πάουλο Φρέιρε «καμία χώρα δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς να καλλιεργεί την κουλτούρα της, την επιστήμη, την έρευνα, την τεχνολογία και τη διδασκαλία κι όλα αυτά αρχίζουν στο σχολείο». Δεν μπορούμε ή δε θέλουμε να αντιληφθούμε ότι η οικονομία έπρεπε να στηρίζει την εκπαίδευση, την καλύτερη επένδυση στην οποία θα μπορούσε να προβεί το κράτος για να επέλθουν οι επιθυμητές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα που προαναφέρθηκαν κι όχι το αντίθετο.
Η κυρίαρχη αφήγηση, λοιπόν, θεωρεί πεισματικά και ατεκμηρίωτα ότι η παιδεία είναι ο χώρος από τον οποίο μπορούμε εύκολα να εξοικονομήσουμε τα χαμένα του Συνεργατισμού και άλλων σκανδάλων. Εν έτει 2018 καταργούμε τον ελάχιστο χρόνο που υπήρχε για τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας και μειώνουμε τον χρόνο για τον υπεύθυνο τμήματος ως επίσης, τον χρόνο των εκπαιδευτικών με υπηρεσία άνω των δεκαπέντε χρόνων δηλώνοντας απροκάλυπτα ότι «θέλουμε τους εκπαιδευτικούς στις έδρες». Σε αντίθεση με όλες τις σύγχρονες θεωρίες και έρευνες για τον πολυδιάστατο και παιδαγωγικό ρόλο του εκπαιδευτικού, η επίσημη επιθυμία -ή μήπως προσταγή;- είναι ο εκπαιδευτικός να διδάσκει και μόνο.
Παραβλέπουμε, δηλαδή, την προσθετική αξία των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας οι οποίες μας δίνουν τη δυνατότητα να εκσυγχρονίσουμε την εκπαίδευση και να την συνδέσουμε με τον καθημερινό τρόπο επικοινωνίας των μαθητών μας, να καλλιεργήσουμε τον μιντιακό εγγραμματισμό, να συμμετέχουμε σε εκπαιδευτικούς διεθνείς διαγωνισμούς και να αναπτύξουμε δίκτυα συνεργασίας τοπικά αλλά και με σχολεία του εξωτερικού. Προσπερνούμε τις αρμοδιότητες και τα καθήκοντα που αναλαμβάνει ένας εκπαιδευτικός υπεύθυνος τμήματος, τη δημιουργία εποπτικού και διδακτικού υλικού, την οργάνωση τάξης, την προετοιμασία διαθεματικών ενοτήτων, διαφοροποιημένων στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών των μικτών ικανοτήτων τάξεων μας κ.ά. Αδιαφορούμε για τη σημασία του βιολογικού παράγοντα και την αναπόφευκτη επαγγελματική εξουθένωση θεωρώντας εσφαλμένα ότι ένας εκπαιδευτικός σε οποιαδήποτε ηλικία μπορεί να εργάζεται με τον ίδιο τρόπο, τον ίδιο χρόνο, με την ίδια φύση καθηκόντων. Αγνοούμε παράλληλα πόσα μπορεί να προσφέρει στη λειτουργία του σχολείου ένας έμπειρος εκπαιδευτικός στο μη διδακτικό του χρόνο.
Κι αφού όλοι οι εκπαιδευτικοί θα είναι στις έδρες και θα διδάσκουν, μπορούμε να διαγράψουμε και την επιβεβλημένη ανάγκη για ασφάλεια και υγεία στα σχολεία που τόσο αστραπιαία ξεχάσαμε. Άλλωστε, μία αναβάθμιση των σχολικών κτιρίων και των εγκαταστάσεών τους στα πρότυπα των ευρωπαϊκών σχολείων θα απαιτούσε οικονομική ενίσχυση του εκπαιδευτικού χώρου και όπως προαναφέρθηκε υπάρχει μία παρερμηνεία ως προς αυτή τη σχέση.
Έπειτα, στη δημοκρατική Κύπρο, το ποσοστό επανεκλογής του προέδρου και της κυβέρνησής του ερμηνεύεται ως μέτρο για τη δυνατότητα εφαρμογής πολιτικών με δικτατορικό καθεστώς. Έτσι, με βάση τον ισολογισμό και χωρίς καμία θεωρητική ή εμπειρική τεκμηρίωση αποφασίζονται μέτρα για την εκπαίδευση, ανακοινώνονται και αρχίζει ο διάλογος επί των ειλημμένων αποφάσεων. Θα απορήσει βέβαια κανείς, με ποιον, διάλογος με ποιον; Με τον φιμωμένο και καταστρατηγημένο εκπαιδευτικό συνδικαλισμό; Σε όλους τους τομείς υπάρχουν συνδικαλιστές οι οποίοι μάλιστα μισθώνονται. Στην εκπαίδευση, παραχωρείτο μόνο χρόνος για την εξάσκηση του δικαιώματος του συνδικαλισμού, ο οποίος αποφασίσαμε ότι πρέπει να καταργηθεί. Θα ήταν ίσως δικαιολογημένη αυτή η απόφαση σε ένα κράτος που σέβεται και αναγνωρίζει την αξία της παιδείας, που την θέτει ως προτεραιότητα και δεν υπάρχει καμία ανάγκη υπεράσπισής της από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, στην Κύπρο όμως του 2018;
Στην Κύπρο όλα φαίνεται πως είναι δυνατόν να συμβούν ακαριαία, ραγδαία, χωρίς χρόνο, ακόμα και η διοίκηση μιας σχολικής μονάδας, γι’ αυτό άλλωστε αποφασίσαμε να καταργήσουμε τον χρόνο των διοικητικών καθηκόντων. Η διοίκηση είναι δυνατόν να υλοποιείται… από τις έδρες. Ο ρόλος του διευθυντή και των βοηθών διευθυντών παραγνωρίζεται, επίσης. Ο μόνος παράγοντας που παραμένει ακλόνητος, που μας αφορά, που καθορίζει τις σκέψεις και τις δράσεις μας είναι η οικονομία, η εξοικονόμηση μερικών εκατομμυρίων, αυτό υποστηρίζουμε τουλάχιστον.
Εντούτοις, αυτή η ανωτερότητα της οικονομίας δεν ισχύει πάντα, όχι σε όλους τους τομείς, όχι προς όλα τα οργανωμένα σύνολα. Για παράδειγμα, προ λίγων μηνών δόθηκε όχι απλά επιχορήγηση αλλά αυξημένη κατά δυόμισι εκατομμύρια επιχορήγηση στα κόμματα, τα οποία αποφάσισαν ότι τα βόλεψαν οι αυξήσεις που δόθηκαν κατά την περσινή χρονιά για τις ανάγκες των εκλογών και τις κράτησαν. Τόσο εύκολα και απλά βρίσκονται μερικά εκατομμύρια όταν το θέλουμε, όταν υπάρχουν ανάγκες.
Στην Κύπρο όμως του 2018 δε λογαριάσαμε τον εκπαιδευτικό κόσμο, τη γνώση του, τη δύναμή του. Δε λογαριάσαμε την προθυμία του για την προάσπιση της παιδείας του τόπου. Ο εκπαιδευτικός δε θα φιμωθεί, δε θα καταστεί πειθήνιο όργανο του συστήματος, ανελεύθερος διεκπεραιωτής αποφάσεων, ένας υπάκουος εργαζόμενος αντί για καλλιτέχνης-παιδαγωγός. Ο εκπαιδευτικός κόσμος θα παλέψει για το δημοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο, για το δικαίωμα του να σμιλεύει ψυχές και όχι την οικονομία.
*Διδάκτωρ Εκπαιδευτικής Διοίκησης
Πρόεδρος Α.Κί.ΔΑ. Λάρνακας
