Το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και το ίδρυμα Friedrich Ebert Stiftung, διοργάνωσαν συνέδριο για την ιστορική περίοδο του Αγώνα της ΕΟΚΑ (1955-59) με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 60 χρόνων από την έναρξή του. Συμμετείχαν ακαδημαϊκοί και ιστορικοί από την Κύπρο, την Ελλάδα, τη Βρετανία και την Γερμανία.
Την 1η Απριλίου 2015, συμπληρώνονται 60 χρόνια από την έναρξη του Αγώνα και στόχος του Συνεδρίου ήταν να παράσχει πλήρη κάλυψη αυτής της ιστορικής περιόδου, συγκεντρώνοντας μια ποικιλία προσεγγίσεων, περιλαμβανομένης της έρευνας που έχει διεξαχθεί ως σήμερα.
Η βασική εισηγήτρια και τιμώμενο πρόσωπο, κυρία Κλαίρη Αγγελίδου, πρώην υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού και μέλος της ΕΟΚΑ, στο μήνυμα της επισήμανε πως νοιώθει τυχερή που είχε την ευκαιρία να μετάσχει στον Απελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ ως μέλος φοιτητικής οργάνωσης (ΚΑΡΙ) , μαζί με εκατοντάδες άλλους νέους στην ηλικία ανθρώπους που ήσαν αποφασισμένοι να πεθάνουν για την απελευθέρωση της πατρίδας τους από τον αγγλικό ζυγό. « Νέων ανθρώπων που δεν ήθελαν να χαρακτηρίζονται ως απόλεμοι, αναποφάσιστοι «ραγιάδες». Που ήθελαν να πάρουν στα χέρια τους την τύχη τους και να πολεμήσουν ενάντια σε σκληρή Αυτοκρατορία με τα λίγα όπλα που είχαν στη διάθεση τους.»
Η κυρία Αγγελίδου είπε επίσης πως νοιώθει τυχερή που γνώρισε από κοντά τους πρωταγωνιστές του Αγώνα της ΕΟΚΑ ( Γ. Γρίβα, Κ. Μάτση, Γρ. Αυξεντίου, Ανδρ. Ζάκο) κυρίως στην περιοχή της Καρπασίας, από τον Άγιο Θεόδωρο ως το Ριζοκάρπασο. «Νέοι και γέροι, άνδρες και γυναίκες, όλοι έκαναν το καθήκον τους. Γνώρισα το κουράγιο των απλών ανθρώπων, που έβλεπαν και άκουγαν αλλά ποτέ δεν μιλούσαν. Οι γυναίκες της Κύπρου, στην πόλη και στην ύπαιθρο διαδραμάτισαν μεγάλο ρόλο. Μερικές βασανίστηκαν αλλά δεν υπέκυψαν», τόνισε, θεωρώντας πως όλες οι θυσίες τελικά απέβησαν μάταιες. « Οι πράξεις των ηγετών μας αποδείχθηκαν ανεπαρκείς, για να φθάσουμε σήμερα σε πολύ κρίσιμες για την Κύπρο περιστάσεις, καθώς είναι ορατή η απειλή της πλήρους κατάληψης από την Τουρκία. Αυτή είναι η θλίψη μου ως απλής αγωνίστριας του 55-59» κατέληξε.
Ο έτερος των βασικών ομιλητών, Δρ.Heinz Richter, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μανχάϊμ (Γερμανία), συγγραφέας πολλών βιβλίων για την ιστορία της Κύπρου, εστίασε κυρίως στον ανταρτοπόλεμο, τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα. Αναφέρθηκε στον ρόλο του Γρίβα στον αγώνα της ΕΟΚΑ, αλλά μίλησε περισσότερο για το αντάρτικο στη διάρκεια της κατοχής της Ελλάδας από τους Ναζί. Συνέκρινε τον ανταρτοπόλεμο στην Ελλάδα, με αυτόν του Μάο στην Κίνα, μίλησε για τις «κυβερνήσεις του βουνού» στην Κίνα και στην Ελλάδα. Διατύπωσε την άποψη πως τον ανταρτοπόλεμο τον διεξάγουν κυρίως οι φτωχοί, που «συνήθως δεν έχουν τίποτε να χάσουν», ενώ οι πλούσιοι δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν απώλεια των κεκτημένων τους, μίλησε για τους αγωνιστές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, που ήσαν πάμπτωχοι . Αναφέρθηκε επίσης στις πελατειακές σχέσεις των Ελλήνων πολιτών με τους πολιτικούς της χώρας, και τόνισε πως στα Δεκεμβριανά ήταν καθοριστικός ο ρόλος των Βρετανών στην ήττα των δημοκρατικών δυνάμεων αφού η Ελλάδα ήταν ουσιαστικά ένα Βρετανικό προτεκτοράτο. Αναφερόμενος στον αγώνα της ΕΟΚΑ, μίλησε για «μίγμα ανταρτοπόλεμου», στο βουνό, αλλά και στην πόλη. Απαντώντας σε ερώτηση από το ακροατήριο, υποστήριξε πως η τύχη της Ελλάδας μετά τον εμφύλιο πόλεμο, κρίθηκε σε ένα κομμάτι χαρτί σε διάσκεψη των ηγετών των νικητών του Β Παγκόσμιου Πολέμου στη Μόσχα.
Ενδιαφέρουσα ήταν η εισήγηση του Δρα Sertac Sonan, Τουρκοκύπριου καθηγητή στο λεγόμενο Cyprus International University (κατεχόμενα) , που εστίασε στην απόφαση της λεγόμενης Τουρκοκυπριακής Ομοσπονδίας Θεσμών το 1958, να απαιτήσει από τους Τουρκοκυπρίους να σταματήσουν κάθε εμπορική συναλλαγή με τους Ελληνοκυπρίους. Υποστήριξε πως το μποϋκοτάζ είχε αρχίσει νωρίτερα, με την παρέμβαση και τις απειλές της Τουρκικής Οργάνωσης Αντίστασης (ΤΜΤ) και συνεχίστηκε ακόμα και μετά τις συμφωνίες του Λονδίνου και της Ζυρίχης, που είχαν ως αποτέλεσμα την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. « Πολλοί ήταν οι Τουρκοκύπριοι, οι οποίοι διαφωνούσαν με τις πράξεις της ΤΜΤ. Γιατί περισσότεροι από το 80% των πελατών τους ήταν Ελληνοκύπριοι. Αλλά οι «παραβάτες» Τουρκοκύπριοι, υφίσταντο τα πάνδεινα από «εφαρμοστές» των προσταγών της ΤΜΤ», είπε για να καταλήξει πως κερδισμένος από την όλη κατάσταση ήταν ο Ραούφ Νγτενκτάς, που απέκτησε βάση για τη μετέπειτα πολιτική του δράση. Επίσης κερδισμένοι ήταν και μερικοί άλλοι, που χάρη στην υποστήριξη τους προς τον Ντενκτάς, είχαν τεράστια οικονομικά οφέλη.
Ο δρ. Αιμίλιος Σολωμού, καθηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, επισήμανε πως δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο Αγώνας ήταν «ευγενής» και σε έκπληξη των Βρετανών , λίγο μετά την έναρξη του, υιοθετήθηκε από όλες τις τάξεις του Ελληνοκυπριακού λαού, τόσο στις πόλεις όσο και στην ύπαιθρο. «Διεθνείς πολιτικές και συμφέροντα, κυρίως από την πλευρά της Βρετανίας, δεν επέτρεψαν την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα», τόνισε. «Οι φλογεροί αλλά μάλλον ερασιτέχνες ηγέτες των Ελληνοκυπρίων βρέθηκαν στη μέση περίπλοκων πολιτικών στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου, στις περιφερειακές αντιπαλότητες ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία και τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων», πρόσθεσε.
Ο δρ. Σολωμού, ανέφερε επίσης πως ο Αγώνας της ΕΟΚΑ τέλειωσε με «δεσμευμένη ανεξαρτησία» για την Κύπρο, με δυσλειτουργικό Σύνταγμα που οδήγησε σε εσωτερικές διενέξεις και χάος. Τόνισε τη σημασία που είχε ο Αγώνας στη δημόσια και κοινωνική ζωή του τόπου τα 60 τελευταία χρόνια «καθώς στα χρόνια που ακολούθησαν ως σήμερα, αυτός ο Αγώνας είχε θερμούς υποστηρικτές αλλά και επικριτές, αλλά δεν άφησε κανέναν αδιάφορο».
Ακολούθησαν πάρα πολλές εισηγήσεις και συζητήσεις επί δύο ημέρες από εκλεκτούς ακαδημαϊκούς.
