ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ*
Το τελευταίο καιρό επανέρχεται έντονα στο προσκήνιο το θέμα του σχεδίου ή νέου συστήματος αξιολόγησης με έντονη την πεποίθηση ότι η αξιολόγηση είναι ο σημαντικότερος άξονας βελτίωσης της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Μιλώντας για τα Κυπριακά δεδομένα είναι γεγονός πώς το υφιστάμενο σύστημα αξιολόγησης έχει παρουσιάσει αρκετές παθογένειες και έχει ξεπεραστεί από τις σύγχρονες εκπαιδευτικές εξελίξεις και ανάγκες. Στα πλαίσια αυτά έγιναν από το 1995, έξι συνολικά προσπάθειες με τις αντίστοιχες προτάσεις για ένα νέο κανονισμό αξιολόγησης.
Τα τελευταία χρόνια, μέσα στα πλαίσια και της παγκόσμιας οικονομικής αναθεώρησης, η συζήτηση για αξιολόγηση στην εκπαίδευση παίρνει ένα πολύ διαφορετικό νόημα πέραν της μεταρρυθμιστικής και εκσυγχρονιστικής λογικής.
Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ‘90 διάφοροι οίκοι, οι οποίοι ασχολούνται με την οικονομία και την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, υπερθεματίζουν για την εισαγωγή στην εκπαίδευση τρόπων και μεθόδων αξιολόγησης κατά τα πρότυπα των μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων.
Οι συγκεκριμένοι μέθοδοι έχουν προκύψει ταυτόχρονα με την ιδιαίτερη σπουδή για πακέτα ταχείας κατάρτισης και προγράμματα ανταπόκρισης της εκπαίδευσης στις ανάγκες της αγοράς και της επιχειρηματικότητας.
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι νέες προτάσεις αξιολόγησης διαλαμβάνουν ως κεντρικό θεματικό πυρήνα την αμοιβή στην επάρκεια και την τιμωρία στην ανεπάρκεια. Στα πλαίσια της αντίληψης του management και του marketing η ποιότητα στην εκπαίδευση ταυτίζεται με την αξιολόγηση η οποία έχει την μοναδική ικανότητα επιμέτρησης των αποτελεσμάτων άρα και της πίεσης για ποιότητα.
Η αξιολόγηση εμφανίζεται από μόνη της ως μια αυτόνομη επιχείρηση η οποία με κατεύθυνση την επιμέτρηση της επίδοσης – απόδοσης θέτει σε δεύτερο επίπεδο σημασίας αστάθμητα και ανομοιογενή στοιχεία όπως την μεγάλη ετερότητα του εκπαιδευτικού έργου, την ποικιλότητα του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος, τις διαφορές των σχολικών μονάδων.
Η λογοδότηση και η εξακρίβωση αξίας του εκπαιδευτικού δεν είναι δυνατόν, παρά το πλήθος των προτεινόμενων αξιολογικών εργαλείων, να συμπεριλάβει όλα τα σημαντικά φανερά ή κρυφά στοιχεία της εκπαιδευτικής διεργασίας γιατί, απλά, η εκπαίδευση είναι και πολλά αλλά πράγματα πέραν του αυτού αποτελέσματος.
Αντίθετα από την αντίληψη του πραγματισμού ο οποίος κυριαρχεί στην ελεύθερη αγορά και θεωρεί ότι η ποιότητα στην εκπαίδευση μπορεί μέσω της αξιολόγησης να μετράται με αριθμημένους καταλόγους επιτευγμάτων, η πραγματικότητα της Παιδείας δείχνει πως η αγωγή και η διδασκαλία – μάθηση δεν αναλύονται και δεν καταλήγουν μόνο σε στατιστικά στοιχεία και συγκριτικούς πίνακες όπως συμβαίνει σε μια μεγάλη επιχείρηση!
Η επίκαιρη αντίληψη για τα συστήματα αξιολόγησης, όπως κυκλοφορεί στο περιβάλλον της οικονομικής κρίσης, καθοδηγείται από την πίστη ότι οι κανονισμοί και οι νόρμες του ιδιωτικού τομέα – της αγοράς είναι σαφώς υπέρτερες από εκείνες του Δημοσίου. Η αξιολόγηση πρέπει να σχεδιαστεί στο συγκεκριμένο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς εργασίας και της παραγωγικότητας.
Στο τελευταίο έγγραφο του IMF για την Κύπρο, στο κεφάλαιο που γίνεται έκθεση για την παιδεία, υπάρχει σαφής αναφορά για αλλαγή του συστήματος αξιολόγησης με κύρια έμφαση στην απόδοση του εκπαιδευτικού ( performance). Βέβαια έχοντας υπόψη τις επιταγές της Τρόικα και του IMF σ’ άλλες χώρες η προτεινόμενη αξιολόγηση και ο υπερθεματισμός στην επαγγελματική επίδοση αποσκοπούν στην διευκόλυνση ευσύνοπτων διαδικασιών απόλυσης και αποδυνάμωσης του Δημόσιου Σχολείου και του Δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης.
Στον αστερισμό της Τρόικα η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού και του εκπαιδευτικού έργου έχει ξεφύγει από τις συντεταγμένες της εκπαιδευτικής ορολογίας αλλά εδράζεται και ακουμπά στις ανάγκες και τους νόμους της αγοράς και της ανταγωνιστικότητας.
*Γενικός Γραμματέας ΠΟΕΔ
