ΤΟΥ ΜΑΡΙΝΟΥ ΒΟΥΚΗ*
Ο απόλυτος στόχος της Αειφόρου Ανάπτυξης (ΑΑ) είναι η μακροχρόνια ισορροπία του τρίπτυχου οικονομία-περιβάλλον-κοινωνία. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της αναγνώρισης και της ενσωμάτωσης των οικονομικών-περιβαλλοντικών-κοινωνικών ανησυχιών σε όλες τις παραμέτρους των διαδικασιών λήψης αποφάσεων. Αυτή η βαθιά έννοια της ενσωμάτωσης της ΑΑ στον πυρήνα των διαδικασιών είναι αυτό που ξεχωρίζει την ΑΑ από πολλές άλλες πολιτικές.
Σήμερα, η διευρυμένη έννοια της ΑΑ, έχει γίνει ευρέως αποδεκτή από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Σε πολλά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ), ενσωματώνεται πλέον στους βασικούς τους πυλώνες. Για να επιτευχθούν όμως όλοι οι στόχοι της ΑΑ χρειάζονται πιο «πράσινες» κοινωνίες αφού το κυριότερο πρόβλημα για ταΑΕΙ είναι ότι είναι σχεδόν αδύνατο να δημιουργηθεί ένα ΑΕΙ το οποίο θα είναι επικεντρωμένο στην ΑΑ μέσα σε μια κοινωνία η οποία δεν είναι επικεντρωμένη στην ΑΑ. Ο κορυφαίος περιβαλλοντικός ακαδημαϊκός David Orr περιγράφει τη δυστυχία αυτή ως μια καταδικασμένη προσπάθεια να κατευθυνθεί κάποιος προς τα βόρεια ενώ βρίσκεται μέσα σε ένα τρένο με νότια κατεύθυνση. Η κοινωνία χρειάζεται επειγόντως εκπαίδευση και κίνητρα για τους επαγγελματίες, τους πολίτες, τους παρόντες και τους μελλοντικούς ηγέτες ώστε να αλλάξουν πορεία προς ένα μέλλον που θα είναι προσαρμοσμένο στην ΑΑ. Τα ΑΕΙ φέρουν μια βαθιά ηθική ευθύνη για την αύξηση της ευαισθητοποίησης, των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των αξιών που απαιτούνται για τη δημιουργία ενός δίκαιου και βιώσιμου μέλλοντος.
Η εκπαίδευση για την ΑΑ θεωρείται το κλειδί για την αλλαγή της κοινωνίας και την στροφή της προς την ΑΑ. Απαραίτητη προϋπόθεση για μια ολοκληρωμένη εκπαίδευση είναι να συνειδητοποιήσουν οι διδάσκοντες ότι θα πρέπει να επανασχεδιάσουν τα προγράμματα σπουδών αλλά και το κάθε μάθημα τους. Θα πρέπει το περιεχόμενο των μαθημάτων να εμπνέει, να εμπλέκει και να ενδυναμώνει τους φοιτητές για να μάθουν να εφαρμόζουν τις αρχές τις ΑΑ με σοφία, ώστε να επιτύχουν τη μετεξέλιξη της κοινωνίας. Επιπρόσθετα, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί και η στενή συνεργασία των ΑΕΙ τόσο με το κράτος όσο και με δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς ώστε αφενός μεν οι πολιτικές που θα θέτει το κράτος και θα επηρεάζουν τις προθέσεις του ΑΕΙ σχετικά με την ΑΑ να είναι εποικοδομητικές και βοηθητικές για την επίτευξη των στόχων και ακόμη, οι φοιτητές να έχουν ευκαιρίες κατά τη διάρκεια των σπουδών τους ή και αμέσως μετά, να αποκτήσουν πρακτική άσκηση σε πραγματικές συνθήκες, εφαρμόζοντας τη θεωρία, η οποία θεωρία θα είναι επίκαιρη, αφού θα συν-διαμορφώνεται μέσα από τη συνεργασία του τρίπτυχου ΑΕΙ-Κράτος-Οργανισμοί. Κανένα ΑΕΙ δε θα μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει κατάλληλα ετοιμάσει τους φοιτητές του εάν αποξενώνεται από την κοινωνία, αφού ούτε το περιεχόμενο των μαθημάτων τα οποία θα προσφέρει δε θα αντικατοπτρίζει τους τρέχοντες προβληματισμούς της κοινωνίας στην οποία ανήκει, αλλά ούτε και οι φοιτητές/απόφοιτοι του δε θα έχουν την ευκαιρία να εξασκήσουν αυτά που έχουν διδαχθεί.
Θα πρέπει να καταγραφεί ως κομβικό σημείο στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ΑΑ, το γεγονός ότι στις 26/4/17 ο παγκόσμιος χρηματοπιστωτικός οίκος Moody’sδημοσίευσε έρευνα στην οποία αναφέρεται ξεκάθαρα ο κίνδυνος στον οποίο βρίσκονται το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο που ανήκουν στην κατηγορία των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έρευνα, μέσα στα επόμενα χρόνια, λόγω των μέτρων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής (Paris Climate Agreement) τα οποία ψηφίστηκαν στο Παρίσι στις 4/12/2015, από αντιπροσώπους 195 χωρών, αναμένεται ότι η ζήτηση φυσικού αερίου και πετρελαίου θα μειωθεί και αυτό θα επηρεάσει αρνητικά τις τιμές, μειώνοντας τις σε σημείο που η περεταίρω εξόρυξη θα καθίσταται ασύμφορη για τους κολοσσούς του κλάδου. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου, όπως αναφέρεται και στην εν λόγω έρευνα, πως αρκετοί από τους κολοσσούςτης προαναφερθείσας κατηγορίας είτε ήδη επενδύουν παράλληλα και σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είτε/και έχουν εισαγάγει αυτοματοποιημένα συστήματα χρηματικών κινήτρων προς τα διευθυντικά τους στελέχη, σε σχέση με συγκεκριμένους στόχους σχετικούς με την ΑΑ.
Το πρόσφατο αυτό γεγονός όμως δεν πρέπει να εκπλήσσει αλλά αντιθέτως πρέπει να θεωρηθεί ως φυσική εξέλιξη. Εξάλλου, ο Thomas Edison, ο Αμερικανός διάσημος εφευρέτης στον οποίο ο κόσμος οφείλει πολλές σπουδαίες ανακαλύψεις όπως τη λάμπα μακράς διαρκείας, το φωνόγραφο και τη βιντεοκάμερα είχε προειδοποιήσει λέγοντας κατά λέξη το 1931: «θα επένδυα τα χρήματα μου στον ήλιο και στην ηλιακή ενέργεια. Τι μεγάλη πηγή ενέργειας! Ελπίζω να μην περιμένουμε μέχρι να εξαντληθεί το πετρέλαιο και ο άνθρακας για να το πράξουμε αυτό».
*Μαρίνος Βουκής ( marinosv@cing.ac.cy )
Προϊστάμενος Γραφείου Εκπαίδευσης
Σχολή Μοριακής Ιατρικής Κύπρου
Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου
