ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΜΑΥΡΟΝΙΚΟΛΑ*
Οι ερμηνείες των επονείδιστων αποτελεσμάτων της PISA είναι πολλές και διάφορες, και ο «πυρετός» των αντιδράσεων προς αυτά υψώθηκε κατακόρυφα, επιτρέποντας βεβιασμένες τοποθετήσεις, που ήταν συχνά παραποιημένες για λόγους δημαγωγικούς, πολιτικούς ή συμφεροντολογικούς.
Κάποιες τοποθετήσεις έσπευσαν να τα «φορτώσουν» όλα στα πανεπιστήμια επειδή τάχα δεν προσφέρουν «ειδικά προγράμματα για πτυχία εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης». Μα τέτοιοι «εκπαιδευτικοί» θα «εκπαίδευαν» τους μαθητές εν κενώ αφού δεν θα κατείχαν στο απαιτούμενο βάθος και εύρος το αντικείμενο που θα «δίδασκαν». Φαίνεται πως τέτοια τοποθέτηση απορρέει από την παρά λόγω αρχή ότι θα ήταν ποτέ δυνατή η διδασκαλία ενός αντικειμένου χωρίς την επαρκή γνώση του, και μάλιστα από δασκάλους με μουτσούνες εισαγωγής, που θα ήταν δάσκαλοι μόνο επειδή έχουν διδαχθεί πώς να «διδάξουν» κάποιο συγκεκριμένο αντικείμενο, το οποίο, όμως, οι ίδιοι ποτέ δεν διδάχθηκαν ως θα έπρεπε.
Πώς θα μπορούσε, λόγου χάριν, ένας μαθητής γυμνασίου ή λυκείου να προοδεύσει στα Μαθηματικά; Διδασκόμενος, φυσικά, από κάποιον με άριστες γνώσεις Μαθηματικών, και όχι από εκείνους που, όντας οι ίδιοι αδαείς ως προς τα Μαθηματικά, «μαθήτευσαν» απλά στην εκμάθηση της διδασκαλίας των Μαθηματικών. Η στοιχειώδης αυτή αρχή για την μεταλαμπάδευση της άριστης γνώσης είναι βασική και ισχύει σε όλα τα επίπεδα, μέχρι και το ερευνητικό. Καλοί ερευνητές έγιναν οι μαθητές των καλών ερευνητών, και ποτέ οι μαθητές των περί το προφανές ερευνητών, των «φροντιστών», των διαφόρων «βραβειοκυνηγών» και των υπολοίπων διαφόρων. (Επειδή, ακριβώς, ουδέν οίδασι.)
Η τοποθέτηση ότι «φταίνε τα πανεπιστήμια» μπορεί κάλλιστα να ειδωθεί ως ο «φερεντζές» των αποτυχημένων «μεταρρυθμίσεων» και «εκμοντερνισμών» της Παιδείας. Των «μεταρρυθμίσεων» που συρρίκνωσαν τα σημαντικότερα μαθήματα (των Ελληνικών και των Μαθηματικών) προς «όφελος» των «συμπληρωματικών δραστηριοτήτων», των «ικανοτήτων διαχείρισης» και των «επιδεξιοτήτων» της αυλής..
Των κατά καιρούς «μεταρρυθμίσεων» που συνοψίζονται, όπως φαίνεται, σε τρεις κύριους «στόχους»: (1) Να δημιουργήσουμε όλο και περισσότερες «συμπληρωματικές ειδικότητες» ώστε να μεταθέσουμε την εκπαιδευτική έμφαση στον φλοιό. (2) Να στήσουμε, «ξορκίζοντας» την εξίσωση χιλιάδες έψιλον ίσον έψιλον, μια υπερπληθώρα «πολιτισμικών» εισαγωγών κάθε φυράματος που θα στομώσει τη γόνιμη αγωγή των μαθητών στα σχολεία. (3) Να χαμηλώσουμε τον πήχη ώστε να πάρουν όλοι ένα «χαρτί» αμφιβόλου αξίας. Να γίνει, με άλλα λόγια, το δημόσιο σχολείο καραγκιόζ μπερντές (θεάτρου σκιών), όπου οι μαθητές, αντί να ρουφήξουν το μεδούλι της γνώσης, να μηρυκάζουν το τσόφλι της.
Τα αποτελέσματα της έρευνας PISA δημιούργησαν «πυρετό», και ως γνωστό ο «πυρετός» δύναται να προκαλέσει φλόγωση, μόλυνση και παραλήρημα. Χρησιμότερο θα ήταν να αξιοποιηθούν τα αποτελέσματα της PISA ως ύστατη ευκαιρία για τον δημόσιο απολογισμό των «μεταρρυθμίσεων» που οδήγησαν σε αυτά. Σε κάθε σύστημα με μηχανισμούς λογοδοσίας, θα έπρεπε να είχαμε λάβει προ πολλού τον απολογισμό των «μεταρρυθμίσεων» της Παιδείας. Για να μάθουμε τι έχουμε πληρώσει. Και (κυρίως) για να μάθουν όσοι ποτέ θα σκεφτούν να διορίσουν «μεταρρυθμιστές» σε υψηλά αξιώματα να ξεχωρίζουν το σπουδαίο από το κίβδηλο, τις μόδες και τους «αισθητικούς» σνομπισμούς. (Γιατί το τελευταίο ελέγχθηκε και ελέγχεται.)
*Καθηγητής και Τέως Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου
Τέως Πρόεδρος Κυπριακού Συμβουλίου Αναγνώρισης Τίτλων Σπουδών (ΚΥΣΑΤΣ)
