Η νοηματοδότηση
της γνώσης και η αυτόνομη
πορεία προς την μάθηση
ποσώς απέχει από διαδικασίες
οι οποίες επιβραβεύουν
τη στείρα απομνημόνευση
ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ*
Τέλος άλλης μιας σχολικής χρονιάς. Τα παιδιά ξεφυσώντας με ανακούφιση θα απολαύσουν παγωτά, βουτιές στη θάλασσα, παιχνίδι (δυστυχώς στις πλείστες των περιπτώσεων εικονικό) και ανακουφισμένα θα αφοσιωθούν στις διακοπές τους. Διακοπές από το «βασανιστήριο» του σχολείου.
Το ανοικτό χαρούμενο δημοκρατικό σχολείο, το σχολείο που διασφαλίζει ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού, το σχολείο που ως μια τεράστια αγκαλιά γεμίζει τα παιδιά με εμπειρίες και βιώματα, το σχολείο που προσθέτει στις αποσκευές τους αναμνήσεις για τις κρύες μέρες του όποιου «χειμώνα» θα ανταμώσουν στη ζωή τους, μπαίνει κάτω από το μικροσκόπιο της παγκόσμιας τράπεζας για να κατατεμαχιστεί, να αποδομηθεί, να αναδομηθεί, να επαναπροσεγγιστεί. Ευτυχώς που ήρθε η έκθεση για να πει τα σύκα σύκα και την σκάφη σκάφη. Μιλά για πολλά και διάφορα και μετρά σε ευρώ το χαμόγελο των παιδιών, τη χαρά της μάθησης, το ταξίδι της αλλαγής και της αυτογνωσίας.
Εννοείται πως ποσώς τους αφορά το τι βιώνουν τα παιδιά στο σχολείο. Καθόλου δεν τους νοιάζει το πώς νιώθουν. Εξάλλου η χαρά, το ταξίδι, οι εμπειρίες, η πορεία αποκάλυψης αρχών και αξιών, η αέναη αναζήτηση της αλήθειας, η πάλη ανάμεσα στο καλό και στο κακό, το σωστό και το λάθος, η θέση μας στον κόσμο σε σχέση με τους άλλους, τα όνειρα, η ευτυχία, δεν έχουν τίποτα να κάνουν με το πώς αντιλαμβάνονται οι γραφειοκράτες την πρόοδο, την προσωπική πορεία προς την αυτογνωσία, την αποκάλυψη της προσωπικής αλήθειας για το κάθε άτομο, αυριανό, ενεργό, κριτικά σκεπτόμενο και ενεργό πολίτη ο οποίος θα οραματίζεται το αύριο.
Τα παιδιά μας. Το μέλλον μας. Πότε επιτέλους θα μπουν προτεραιότητα στις αναλύσεις, στις εισηγήσεις, στις καινοτομίες, στις αλλαγές; Για πόσο θα τους μετατρέπουμε σε πιόνια που θα κινούνται σε μια σκακιέρα που θα ικανοποιεί αλλότριους σκοπούς; Σκοπούς μέτρησης, αποτίμησης, αξιολόγησης, αποδοτικότητας, παραγωγικότητας, για να ικανοποιούν στρατηγικούς σχεδιασμούς και μεθοδεύσεις ελέγχου.
Φτάνει πια συσσωρευμένη γνώση. Αφήστε τα παιδιά να παίξουν, να ζήσουν, να ανακαλύψουν, να χαρούν. Μην υποθηκεύεται το παρόν τους σε ένα μέλλον που εσείς σχεδιάζετε για να εξυπηρετεί το πώς εσείς βλέπετε (δεν θα χρησιμοποιούσα με τίποτα τη λέξη οραματίζεστε για ευνόητους λόγους) το αύριο.
Το ταξίδι της ζωής έχει να κάνει με την χαρά, με την ευτυχία, με την αυτοπραγμάτωση. Πώς με τις γραφειοκρατικές αναλύσεις θα δώσουμε χώρο και χρόνο στα παιδιά μας να ανακαλύψουν το κρυφό τους ταλέντο; Το δώρο που κουβαλούν και όταν το βρουν θα τους γεμίσει τόσο που θα ξεχειλίσουν για να προσφέρουν, όχι το υστέρημά τους, αλλά το πλεόνασμά τους (το υστέρημα δεν αξίζει πολλά στο χρηματιστήριο της προσφοράς) απλόχερα στην κοινωνία και τους γύρω τους;
Δεν με αφορά, και ας μην το πάρει προσωπικά ο όποιος Γενικός Διευθυντής και ο όποιος Υπουργός, το πώς θα αποφασίζει. Δεν με ενδιαφέρει πόσοι αποσπασμένοι θα είναι εκπαιδευτικοί και πόσοι δημόσιοι υπάλληλοι, δεν με αγγίζει καθόλου η δομή του Υπουργείου. Όλα αυτά θα έρθουν μετά, και θα έρθουν φυσικά και αβίαστα, μόνο αν καταφέρουμε να καθορίσουμε τις προτεραιότητες μας. Και προτεραιότητα μας δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο από τα παιδιά.
Τα παιδιά που αφού πέρασαν τα τελευταία 2 χρόνια της ζωής τους τρέχοντας από φροντιστήριο σε φροντιστήριο, παρακάθισαν σε παγκύπριες εξετάσεις, για να κριθεί στην τρίχα μιας γνώσης, μιας πληροφορίας, ενός μαθηματικού τύπου, μιας καταγραφής, το μέλλον τους…
Τα παιδιά που στην κορυφή των εφηβικών τους αναζητήσεων, κάπου εκεί στα 14-15, πρέπει να αποστηθίσουν τύπους, ημερομηνίες, νόμους χωρίς νόημα, για να εξεταστούν πάνω σε κάτι που θα ξεχάσουν μια βδομάδα μετά. Για να πετύχουν οι ελάχιστοι και να αποτύχει η μεγάλη πλειοψηφία.
Όλοι εμείς όμως που περάσαμε από το εκπαιδευτικό σύστημα και είμαστε παραγωγικοί πια και «ομαλά» ενταγμένοι στην κοινωνία ενήλικες, είμαστε πια σε θέση να ξέρουμε με βεβαιότητα, τι μας έκανε αυτό που είμαστε, ξέρουμε πως σε καμία περίπτωση δεν ήταν η συσσωρευμένη γνώση, σε καμία περίπτωση δεν ήταν τα όσα μάθαμε, αλλά το πώς τα μάθαμε. Το ταξίδι. Η πορεία προς την όποια γνώση είχε για μας νόημα. Η νοηματοδότηση της γνώσης και η αυτόνομη πορεία προς την μάθηση. Κάτι που ποσώς απέχει από διαδικασίες οι οποίες επιβραβεύουν τη στείρα απομνημόνευση. Την συσσώρευση της γνώσης.
Παρόλο που είμαι εκπαιδευτικός θα κλείσω την παρούσα παρέμβαση με τον στίχο από το γνωστό τραγούδι «Heyteachersleavethekidsalone» εκτός φυσικά αν ανήκεις σε εκείνη την ομάδα εκπαιδευτικών που αγνοούν το σύστημα και τις οδηγίες της όποιας παγκόσμιας τράπεζας και βάζουν ως προμετωπίδα της δράσης τους τα παιδιά.
Καλό καλοκαίρι παιδιά!
* Εκπαιδευτικός και Γραμματέας της Θεματικής Περιβάλλοντος του Κ.Σ. ΕΔΕΚ
