Τα παιδιά μαθαίνουν να αυξάνουν την προσαρμοστικότητά τους σε ένα ολοένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον

Mέσω από βιωματικών εργαστηρίων στο θερινό σχολείο του ΤΠΚ στα πλαίσια της Πράξης ΑΙΓΙΣ

 ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ*  ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΑΡΛΕΝ ΒΑΣΚΕΣ**

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε η σειρά βιωματικών εργαστηρίων της Ερευνητικής Ομάδας Οικοτοξικολογίας, Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος, στο θερινό σχολείο του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου για 134 παιδιά προσχολικής και δημοτικής εκπαίδευσης. Τα εργαστήρια πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια της Πράξης ΑΙΓΙΣ με τίτλο «Ανάπτυξη Διασυνοριακού Ολοκληρωμένου Καινοτόμου Ευφυούς Συστήματος Διαχείρισης Πόρων, Λήψης Αποφάσεων και Εκπαίδευσης στην Αντιμετώπιση Φυσικών και Τεχνολογικών Καταστροφών και Ανθρωπογενών και Κοινωνικών Κρίσεων». Εταίροι στην Πράξη από Κύπρο είναι η Δύναμη Πολιτικής Άμυνας και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και από Ελλάδα το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Βορείου Αιγαίου και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Τα εργαστήρια αφορούσαν 5 διαφορετικές θεματικές σχετικά με τις δράσεις της Πράξης ΑΙΓΙΣ με κυριότερο στόχο να έχουν τα παιδιά βιωματική εμπειρία, η οποία να τους ευαισθητοποιήσει σε σχέση με την αλληλεπίδρασή μας με το φυσικό περιβάλλον, το οποίο είναι ολοένα και πιο μεταβαλλόμενο. Μέσω από αυτές τις δραστηριότητες προωθήθηκε η κατανόηση της έννοιας της προσαρμοστικότητας των φυσικών οικοσυστημάτων, αλλά και της δικής μας, ως αναπόσπαστο συστατικό για την πρόληψη και την αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών, αλλά και ανθρωπογενών και κοινωνικών κρίσεων.

Ως προσαρμοστικότητα ενός οικοσυστήματος ή μιας κοινωνίας ουσιαστικά αναφερόμαστε στην ικανότητα ενός συστήματος να διαχειρίζεται μια κρίση και να επανέρχεται γρήγορα στην αρχική του κατάσταση, ή σε ακόμη καλύτερη, μετά από αυτή την κρίση. Αυτός είναι και ο πυρήνας της Πράξης ΑΙΓΙΣ, η οποία έχει ως στόχο την καλύτερη προετοιμασία των αρμόδιων φορέων αλλά και της ευρύτερης κοινωνίας για τη διαχείριση και αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών όπως είναι οι σεισμοί, οι πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές, τα τσουνάμι, σοβαρά βιομηχανικά ατυχήματα, μεγάλης έκτασης θαλάσσιας ρύπανσης, άνοδος της στάθμης της θάλασσας, διάβρωση παραλιών κοκ ή/και ανθρωπογενών και κοινωνικών κρίσεων όπως σημαντικές μεταναστευτικές ροές, εμφάνιση πανδημίας, σοβαρή λειψυδρία κα. Καθώς η πολυπλοκότητα όλων αυτών των σεναρίων ή/και των συνδυασμών τους είναι πολύ μεγάλη, και η δυνατότητα πρόβλεψης των σεναρίων δύσκολη αλλά ταυτόχρονα αρκετά από αυτά είναι αναπόφευκτα η Πράξη επικεντρώνεται σε μηχανισμούς που θα βοηθήσουν στην καλύτερη πρόληψη και διαχείριση τους. Το επιστέγασμα της Πράξης αφορά την ανάπτυξη ενός ευφυούς συστήματος υποστήριξης λήψης απόφασης, το οποίο θα συλλέγει τους διαθέσιμους πόρους και μέσα που υπάρχουν για τη διαχείριση των εν λόγω καταστροφών και κρίσεων. Παράλληλα η Πράξη στοχεύει στην ενεργή εμπλοκή όλων των αρμόδιων φορέων με εξειδικευμένες δράσεις όπως είναι οι ασκήσεις επί χάρτου, ασκήσεις επί πεδίου, ημερίδες ενημέρωσης για ομάδες στόχους. Η εν λόγω σειρά εργαστηρίων αφορά την ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικών, ερευνητών, φοιτητών και μαθητών, οι οποίοι συμμετείχαν ενεργά σε στάδια του σχεδιασμού, υλοποίησης και αξιολόγησης των δραστηριοτήτων. Τα εργαστήρια αναμένεται να έχουν επιρροή στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των νεαρότερων γενεών γύρω από την προστασία του περιβάλλοντος ως τρόπος μεγιστοποίησης της προσαρμοστικότητά μας.

Αναλυτικά αναφέρονται τα κυριότερα σημεία των δραστηριοτήτων:

1. «Δημιουργώ ένα ανθεκτικό οικοσύστημα», 24/7. Τα εργαστήρια αφορούσαν 2 ομάδες προσχολικής ηλικίας  (5-7 ετών, 44 παιδιά, 2 εκπαιδευτικοί, 2 φοιτητές, 2 μονόωρα)  στα οποία τα παιδιά γνώρισαν την έννοια του οικοσύστηματος, από τι αποτελείται ένα οικοσύστημα και πώς τα οικοσυστήματα μπορούν να προσαρμόζονται σε ένα ολοένα πιο μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Με τη βοήθεια των παιδιών αναγνωρίστηκαν οι βιοτικοί και αβιοτικοί παράγοντες που αποτελούν ένα οικοσύστημα. Στη συνέχεια τους ζητήθηκε να μοντελοποιήσουν ένα ευπροσάρμοστο οικοσύστημα με δικά τους υλικά και μέσα πχ πώς φτιάχνουμε ένα δέντρο που να είναι ανθεκτικό σε μεταβαλλόμενες συνθήκες ή τι στοιχεία να έχει το οικοσύστημα που φιλοξενεί φλαμίγκο. Τα παιδιά είχαν στη διάθεσή τους φυσικά υλικά, ακόμη και οργανισμούς εδαφικών και ποτάμιων οικοσυστημάτων, αλλά και στοιχεία που δεν θα ωφελούσαν και τους ζητήθηκε ανά ομάδα να επιλέξουν τι θεωρούν ότι μπορούν να κάνουν το οικοσύστημά τους πιο ευπροσάρμοστο. Ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον να παρακολουθεί κανείς τις συζητήσεις, ακόμη και τις διαφωνίες εντός της ομάδας μέχρι να φτάσουν σε μια αποδεκτή από όλους λύση.
2. «Καθαρίζω & Φυτεύω για το Πανεπιστήμιό μου» 28/6. Η δραστηριότητα αφορούσε 4 ομάδες με παιδιά ηλικίας  (5-7 ετών, 44 παιδιά, 2 εκπαιδευτικοί, 2 φοιτητές, 2 ερευνητές, 2 δίωρα). Σκοπός ήταν τα παιδιά να μάθουν για τα δέντρα ως ευπροσάρμοστοι οργανισμοί και τη σημασία αυτών για ένα οικοσύστημα. Τα παιδιά καθάρισαν και προετοίμασαν το χώρο για τη δεντροφύτευση, δημιουργώντας «κατάλληλες» συνθήκες αλλά ήταν υπεύθυνα να προσέχουν τα σπόρια και τα μικρά φυτά τους καθόλη τη θερινή περίοδο. Η χαρά ήταν απερίγραπτη όταν είδαν τα πρώτα σπόρια να φυτρώνουν μετά από τη φροντίδα που τους πρόσφεραν.
3. «Οι μικροοργανισμοί και εγώ» 18 και 24/7. Τα εργαστήρια διοργανώθηκαν για 2 ομάδες νεαρότερης σχολικής ηλικίας (7-9, 40 παιδιά, 2 εκπαιδευτικοί, 2 φοιτητές, 3 ερευνητές, 4 μονόωρα) στα οποία τα παιδιά είχαν τη δυνατότητα να αναπτύξουν, να δουν και να αγγίξουν τη δική τους μικροβιακή χλωρίδα ή τη μικροβιακή χλωρίδα οποιουδήποτε μέσου επιλογής τους. Μέσω από αυτά τα εργαστήρια τα παιδιά γνώρισαν τις έννοιες των οφέλιμων και παθογόνων μικροοργανισμών, καθώς και αυτών που κατά περίπτωση μπορούν να είναι είτε το ένα είτε το άλλο. Ακόμη και αυτών που μπορεί να προκαλέσουν πολύ σοβαρές ασθένειες ή και πανδημίες. Τα παιδιά εντυπωσιάστηκαν που είδαν μικρόβια από τα δόντια τους και αποικίες μικροοργανισμών σε τρυβλία από τα καθαρά τους χέρια που μόλις είχαν απολυμάνει.
4. «Πλαστικά και μικροπλαστικά στο θαλάσσιο περιβάλλον» 27/6 και 2/7. Τα εργαστήρια σχεδιάστηκαν για παιδιά σχολικής ηλικίας (8-10 ετών, 50 παιδιά, 6 εκπαιδευτικοί, 6 ερευνητές, 4 μονόωρα) με στόχο την ευαισθητοποίηση ως προς τη θαλάσσια ρύπανση. Έγινε συλλογή σκουπιδιών από παραλία στη Λεμεσό, κατηγοριοποίηση των αποβλήτων, διαλογή και κατηγοριοποίηση των πλαστικών, ζύγιση ανά κατηγορία και συμπλήρωση ερωτηματολογίου σχετικά με τη ρύπανση από πλαστικά και τις επιπτώσεις στο περιβαλλοντική και την ανθρώπινη υγεία. Επίσης δημιούργησαν έργα τέχνης με επιλεγμένα περισυλλεχθέντα απορρίμματα. Τα έργα θα χρησιμοποιηθούν από το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών για σκοπούς ευαισθητοποίησης του κοινού για τα πλαίσια της Πράξης Meltemi του Interrreg Balkan-Mediterranean με τίτλο “Marine litter transnational legislation enhancement and improvement”.

1. «Γνωριμία με άλλους πολιτισμούς» 22/7. Στο εργαστήριο συμμετείχε μια ομάδα προσχολικής ηλικίας (

Μελλοντικές δράσεις για ευαισθητοποίηση των τοπικών αρχών, του κοινού και συγκεκριμένων ευπαθών ομάδων πληθυσμού θα ακολουθήσουν. Αναφέρονται περιληπτικά εργαστήρια σε Επαρχιακό επίπεδο και ειδικές δράσεις σε επιλεγμένους Δήμους. Για περαιτέρω πληροφορίες και εμπλοκή σας στην Πράξη μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας μέσω της ιστοσελίδα της Πράξης aegisproject.eu/ ή να ακολουθήσετε τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης της Πράξης στο Facebook @InterregAEGIS και το Twitter @AegisInterreg.

Η Πράξης ΑΙΓΙΣ συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και από Εθνικούς πόρους της Ελλάδας και της Κύπρου, μέσω του Interreg Ελλάδα-Κύπρος 2014-2020.

*Ερευνητικός Συνεργάτης, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου

**Επιστημονική Υπεύθυνη Πράξης ΑΙΓΙΣ, Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό, Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου