ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Όπως ήταν αναμενόμενο, την επομένη της συνεδρίας της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας την Τρίτη 20 Ιανουαρίου 2015 , ύστερα από πρόταση των βουλευτών του ΑΚΕΛ –Αριστεράς Γ. Λουκαΐδη, Γ. Γεωργίου και Α. Καυκαλιά, με θέμα την «Πορεία εφαρμογής των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων (ΝΑΠ) και τις αποφάσεις του ΥΠΠ επί του θέματος», ακολούθησε μια σειρά κατηγοριών εναντίον του ΥΠΠ και της Κυβέρνησης Αναστασιάδη για «ιδεολογικό ξεκαθάρισμα μέσω του ΝΑΠ» και για «επιβολή ενός μονοκομματισμού», με τον Υπουργό Παιδείας να απαντά ότι οι κατηγορίες αυτές «στιγματίζουν πανεπιστημιακούς καθηγητές και άλλους επιστήμονες» και τον Πρόεδρο της ΟΕΛΜΕΚ να υποστηρίζει ότι «αν υπήρξε ιδεολογικό ξεκαθάρισμα, σημαίνει ότι υπήρξε ιδεολογικό στίγμα»(Paideia-Νews, 21και 22 Ιαν.2015).
Υπάρχουν τρεις βασικοί λόγοι για τους οποίους οι αλληλοκατηγορίες αυτές ήταν αναμενόμενες :
α) οι μεγάλες ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των δυο κομμάτων ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ,
β)το γεγονός ότι τα αναλυτικά προγράμματα προσφέρονται θαυμάσια για ιδεολογική προπαγάνδα, επειδή έχουν σχέση με την ιδεολογική και κομματική ταυτότητα και η συζήτησή τους προκαλεί τον αναγκαίο κομματικό πατριωτισμό ,και
γ) το θέμα γοήτρου ,που γεννιέται από το γεγονός ότι τα αναλυτικά αυτά προγράμματα ετοιμάστηκαν επί διακυβέρνησης ΑΚΕΛ και επομένως οποιαδήποτε κριτική, άρνηση ή καθυστέρηση από τη διάδοχη κυβέρνηση να τα εφαρμόσει πλήρως κρίνεται ότι πρέπει να καταγγελθεί αμέσως ως προιόν προσπάθειας ιδεολογικού ξεκαθαρίσματος παρά ως ειλικρινής προσπάθεια επιστημονικής και παιδαγωγικής βελτίωσής τους, όπως διατείνεται ο υπουργός Παιδείας
Όπως είναι φυσικό, οι ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των κομμάτων εκδηλώνονται κατ’ εξοχήν σε θέματα αναλυτικών προγραμμάτων, στα λεγόμενα πολιτικά των αναλυτικών προγραμμάτων, επειδή αυτά αφορούν στα πολύ σημαντικά θέματα του περιεχομένου, των ιδεών, του προσανατολισμού, και των τρόπων αντίληψης του κόσμου και της ζωής. (Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα η κυβέρνηση Τσίπρα (αναπληρωτής υπουργός Παιδείας Τάσος Κουράκης) την ίδια μέρα που ορκίστηκε –27 Ιαν.2015- έσπευσε να ανακοινώσει ότι «θα γίνει αναμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων και θα γραφτούν νέα βιβλία στα σχολεία). Όποιος έχει διαβάσει τις προεκλογικές μπροσούρες που εξέδωσαν το ΑΚΕΛ και ο ΔΗΣΥ το 2011 για τα προγράμματά τους σε θέματα εκπαίδευσης, μπορεί να έχει ανάγλυφες μπροστά του τις διαφορές αυτές. Ιδιαίτερα μεγάλες είναι οι διαφορές στον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο. Στο Πρόγραμμα του ΔΗΣΥ ο κόσμος είναι γεμάτος προκλήσεις» και «σύγχρονα ρεύματα» και «αλλάζει καθημερινά». Γι αυτό η παιδεία που προτείνεται είναι «εξωστρεφής», «ανοικτή στα σύγχρονα ρεύματα» και στην «αυτογνωσία και στην ανανέωση». Για να προετοιμάσει γι αυτό τον κόσμο το σύγχρονο σχολείο πρέπει να είναι «ανοικτό στις ιδέες και στην κοινωνία, στη γνώση και στο διάλογο» και να «αξιοποιεί κάθε εργαλείο για να διευρύνει τους ορίζοντες του μαθητή και της μαθήτριας, για να διευκολύνει την επικοινωνία με τον εκπαιδευτικό, για να εμπλουτίζει τον μαθητικό βίο με δημιουργικές δραστηριότητες και εργασίες»(Διάσκεψη ΔΗΣΥ—Παιδεία, Πολιτισμός, Αθλητισμός).
Στο Πρόγραμμα του ΑΚΕΛ δεν αναφέρεται ρητά ο τρόπος με τον οποίο το κόμμα βλέπει τον κόσμο. Από τις προτάσεις του ωστόσο για την ανάγκη να στηθούν «μέτωπα« «εναντίον της συντήρησης, του αναχρονισμού και της οπισθοδρόμησης» (δηλώσεις Γ.Γ. του ΑΚΕΛ Α. Κυπριανού, Χαραυγή , 15 Δεκ. 2009), φαίνεται ότι τον βλέπει ως έναν κόσμο με απαρχαιωμένες δομές, αντιδραστικό, συντηρητικό, ανελεύθερο και άδικο. Για αντιμετώπιση του κόσμου αυτού το ΑΚΕΛ διακηρύσσει ότι έχει προχωρήσει στην κατάρτιση «του πλέον φιλολαϊκού και προοδευτικού Προγράμματος Διακυβέρνησης» (1) Θέσεις ΑΚΕΛ στο 21ο Συνέδριο για Παιδεία, Εκπαίδευση. 2) Οι θέσεις και προτάσεις του ΑΚΕΛ για την Παιδεία. Ψηφίζω ΑΚΕΛ, Αριστερά-Νέες Δυνάμεις).
Η θεραπεία που προτείνεται και από τις δυο πλευρές για αντιμετώπιση των έντονων μεταξύ τους διαφορών στο θέμα των ΝΑΠ είναι η «επιστημονικοκεντρική», η ανάθεση δηλαδή του σχετικού έργου στους ειδικούς επιστήμονες. Αυτό έκανε ο Υπουργός Παιδείας Α. Δημητρίου το 2009 , όταν ίδρυε τις Ομάδες σχεδιασμού και συγγραφής των αναλυτικών προγραμμάτων και διακήρυσσε ότι κάλεσε «πέντε από τους πιο σημαντικούς εν ζωή επιστήμονες της Ελλάδας ,ένα για κάθε γνωστικό αντικείμενο» (Φιλελεύθερος ,31 Ιαν.2009,σ.20), προφανώς για να μη μπορεί κανένας να αμφισβητήσει την επιστημονικότητα και αξιοπιστία του περιεχομένου των προγραμμάτων που θα κατάρτιζαν. Αυτό το κριτήριο είχε και ο νυν Υπουργός Κ. Καδής, όταν ίδρυσε την Επιστημονική Επιτροπή για επιστημονικό έλεγχο των ΝΑΠ. Ωστόσο, ο κ. Α. Δημητρίου πέντε χρόνια μετά, όταν δεν ήταν πια υπουργός, κατηγόρησε την Επιστημονική Επιτροπή του κ. Καδή για «έωλη τεκμηρίωση» και για «προδιαγεγραμμένο σκοπό να καταλήξει σε μια αρνητική κρίση για να προδιαθέσει για σκοπούμενες ή επιθυμούμενες αλλαγές πολιτικής και κατευθύνσεων» (Paideia-Νews, 29 Αυγ.2014) και ο κ Α. Καυκαλιάς σήμερα δεν δέχεται ότι είναι αξιόπιστοι οι επιστήμονες της Επιστημονικής Επιτροπής του κ. Καδή, και ζητά να μάθει τη σύνθεση της Επιτροπής και τα ονόματα των επικεφαλής, προφανώς για να δει αν μπορεί να δώσει την έγκρισή του το κόμμα. ( Η αλήθεια είναι ότι ο κ. Α.Καυκαλιάς ζητεί και δυο άλλες αποδείξεις, α)να στείλει ο Υπουργός μήνυμα προς τους μαθητές για την Ημέρα Μνήμης για τους μαχητές της Αντίστασης και β) να προσθέσει στους στόχους του σχολείου για τη φετινή χρονιά την ενημέρωση των μαθητών για τους αγώνες του Κυπριακού λαού για τη δημοκρατία) (Paideia-News, 23 Ιαν 2015).
Δεν χρειάζεται πολλή προσπάθεια για να καταλάβει κανείς ότι η καχυποψία αυτή, μεταδιδόμενη από τα κόμματα στους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές, εμποδίζει τη δημιουργία του κατάλληλου κλίματος για δημιουργική και αποτελεσματική μάθηση και προπαντός για καλλιέργεια της κριτικής σκέψης μέσα στην τάξη. Κάθε άποψη του καθηγητή ή ενός συμμαθητή που δεν συνάδει με την ιδεολογία ενός ή περισσότερων μελών της τάξης αμφισβητείται όχι με βάση τα κριτήρια της καθαρής λογικής σκέψης αλλά για λόγους διαφορετικής ιδεολογίας, Αυτό σημαίνει ότι το μόνο που αποκομίζουν οι μαθητές από το σχολείο είναι ξηρές γνώσεις στις θετικές επιστήμες, όπου δεν υπεισέρχονται θέματα ιδεολογίας. Η μεγάλη ειρωνεία είναι ότι και τα δυο κόμματα, περισσότερο το ΑΚΕΛ( βλέπε δηλώσεις του βουλευτή Τ. Χατζηγεωργίου ,Φιλελ.22 Φεβρ. 2009) ,διατείνονται ότι θέλουν πάση θυσία να καλλιεργηθεί στους μαθητές η κριτική σκέψη. Μια άλλη ειρωνεία είναι ότι το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο διαφημίζει την οργάνωση σεμιναρίου στις 2 και 3 Φεβρουαρίου 2015 με θέμα «Διδάσκοντας συγκρουσιακά θέματα» μέσα στα πλαίσια του Pilot Project Scheme της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης Teaching controversial issues (Paideia-News.24 Ιαν 2015).
Από όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω , είναι φανερό ότι τα πολιτικά των αναλυτικών προγραμμάτων αποτελούν ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα στην ουσία της ελληνοκυπριακής εκπαίδευσης.
*Πρώην αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου
