ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ ΣΟΒΟΛΟΥ*
Την Κυριακή, ταυτόχρονα με τις Δημοτικές εκλογές, θα διεξαχθούν και οι εκλογές για τις Σχολικές Εφορείες. Δυστυχώς, ελάχιστη σημασία έχει αποδοθεί στη σπουδαιότητα αυτών των εκλογών. Σε κάποιες περιπτώσεις η απαξίωση είναι εμφανής και στη συγκρότηση των ψηφοδελτίων. «Κάθε πικραμένος/η έχει χρηστεί υποψήφιος/α». Αυτή η κατάσταση δεν προοιωνίζει τίποτα θετικό για την εκπαίδευση. Οι ψηφοφόροι έχουν να σηκώσουν το βάρος και να «ξεδιαλέξουν με το φανάρι» τις λίγες αξιόλογες υποψηφιότητες που υπάρχουν.
Οι Σχολικές Εφορείες έχουν προσφέρει πάρα πολλά στην εκπαίδευση της Κύπρου, μέχρι σήμερα. Το ερώτημα είναι αν μπορούν να συνεχίσουν να ανταποκρίνονται με επιτυχία, με την τωρινή τους δομή και λειτουργία, στις σύγχρονες συνθήκες. Έχω τη γνώμη ότι οι Σχολικές Εφορείες με τη σημερινή τους μορφή έχουν φτάσει στα όριά τους.
Η πολιτεία τα τελευταία χρόνια έχει προσπαθήσει να επιφέρει κάποιες αλλαγές, αλλά αποδείχθηκαν όλες άτολμες και αναποτελεσματικές. Δεν εντάχθηκαν σε ένα γενικότερο σχέδιο ουσιαστικής δημοκρατικοποίησης της εκπαίδευσης και παρέμειναν αποσπασματικές τροποποιήσεις χωρίς όραμα και στόχους. Έτσι πολλές αλλαγές δημιούργησαν περισσότερη σύγχυση και αντιδράσεις με αποτέλεσμα να έχουμε οπισθοδρόμηση αντί πρόοδο. Χρειάζεται λοιπόν επειγόντως ένας σύγχρονος τρόπος δομής και λειτουργίας των Σχολικών Εφορειών.
Νομίζω έχουν ωριμάσει οι συνθήκες ώστε οι Σχολικές Εφορείες να αποτελέσουν Επιτροπές των Δήμων. Η εκλογή τους να γίνεται όχι από όλους τους δημότες, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν έχουν καμιά σχέση με την εκπαίδευση, αλλά από προτεινόμενους από τους φορείς της εκπαιδευτικής κοινότητας των Δήμων. Η συμμετοχή όλων των δημοτών στην εκλογή των Σχολικών Εφόρων μπορεί να δημιουργεί μια επίφαση δημοκρατίας, αλλά τις περισσότερες φορές έχουμε γίνει μάρτυρες σοβαρών παρεκτροπών. Εξάλλου ο Δήμος ορίζει εκπροσώπους του, εκλεγμένους Δημοτικούς Συμβούλους, στη Σχολική Εφορεία. Έχω τη γνώμη ότι η Σχολική Εφορεία πρέπει να εκλέγεται μεταξύ των φορέων που έχουν άμεση σχέση με τα εκπαιδευτικά δρώμενα, με κατάλληλες ασφαλιστικές δικλείδες και κριτήρια τόσο για τους υποψηφίους όσο και για τους ψηφοφόρους. Η σχολική κτιριακή υποδομή να περάσει στους Δήμους και να έχουν την ευθύνη για τη συντήρηση και την αναβάθμισή της. Αυτό βέβαια προϋποθέτει τη γενναία χρηματοδότηση των Δήμων για το σκοπό αυτό.
Η χρηματοδότηση των Δήμων για τις Σχολικές Εφορείες πρέπει απαραίτητα να γίνεται από κρατικούς πόρους. Αυτό είναι αναγκαίο ώστε να μην οδηγηθούμε σε κατηγοριοποίηση των σχολείων ανάλογα με τα έσοδα του κάθε Δήμου ή να επιβληθούν νέοι φόροι στους δημότες. Η ρύθμιση αυτή πρέπει να διασφαλιστεί πάση θυσία, ακόμη και συνταγματικά.
Η εκλογή των Σχολικών Εφορειών από εκπροσώπους των εκπαιδευτικών φορέων θα προσδώσει σε αυτές το απαραίτητο κύρος και συγχρόνως θα τις καταστήσει υπόλογες για το έργο τους σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Σήμερα οι Σχολικές Εφορείες δεν έχουν να δώσουν εξηγήσεις για το τυχόν αρνητικό τους έργο. Παράδειγμα: Πριν λίγα χρόνια σ’ ένα σχολείο περιφερειακού Δήμου της πρωτεύουσας κινδύνευσαν μαθητές από την κατάρρευση μέρους της οροφής σε ώρα μαθήματος. Οι οργανωμένοι γονείς και η Διεύθυνση του σχολείου για χρόνια επισήμαιναν τους κινδύνους με επιστολές και παραστάσεις. Τι επιπτώσεις είχαν οι υπεύθυνοι της Σχολικής Εφορείας για την αδιαφορία τους μαζί με τις άλλες υπηρεσίες; ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΚΑΜΜΙΑ. Ακόμη και ο τότε Υπουργός Παιδείας, αρχιτέκτονας, μια εβδομάδα πριν την κατάρρευση, σε επίσκεψή του στο σχολείο διαβεβαίωνε δημόσια από τα Μ.Μ.Ε. ότι δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα με το κτίριο!!! Θα μπορούσαμε, επίσης, να συζητάμε για μέρες με παραδείγματα για την επιλεκτική αναβάθμιση σχολείων και την εγκατάλειψη άλλων.
Μπορεί επίσης, η λειτουργία των Σχολικών Εφορειών, ως Δημοτικών Επιτροπών, να αποφύγει ένα μέρος της γραφειοκρατίας, να οδηγήσει σε εξοικονόμηση πόρων και χρόνου. Οι αυλές και οι κήποι, για παράδειγμα, θα μπορούσαν αξιοποιώντας το προσωπικό του Δήμου να μην είναι ξερότοποι, αλλά να αντιμετωπίζονται και να συντηρούνται όπως τα Δημοτικά πάρκα. Βέβαια πολλά Δημοτικά πάρκα δεν αποτελούν τα καλύτερα δείγματα, αλλά αυτό είναι μια άλλη πονεμένη ιστορία.
Οι Δήμοι θα μπορούσαν, με την απαραίτητη ενίσχυση σε προσωπικό, να φροντίσουν ώστε να υπάρχει υπεύθυνος για την πληροφορική στήριξη στα σχολεία, σχολικό λεωφορείο για την εξυπηρέτηση των παιδιών το πρωί και το μεσημέρι, αλλά και για τις εκπαιδευτικές επισκέψεις και εκδρομές των σχολείων. Σήμερα το κόστος για τις σχολικές επισκέψεις έχει γίνει βραχνάς για κάθε οικογένεια. Πολλές φορές οι δάσκαλοι περιορίζουν τις απαραίτητες επισκέψεις αναλογιζόμενοι το κόστος που έχει να πληρώσει μια οικογένεια με 2-3 παιδιά.
Ο αριθμός στη σύνθεση της Σχολικής Εφορείας θα μπορούσε για λόγους ευελιξίας να παραμείνει, όπως σήμερα. Για σοβαρές όμως αποφάσεις (προϋπολογισμοί, προσλήψεις, κτιριακές αναβαθμίσεις, εξοπλισμός κ.λ.π.) θα πρέπει να συνέρχεται και να αποφασίζει σε διευρυμένη σύνθεση. Σ’ αυτή τη διευρυμένη σύνθεση θα συμμετέχουν εκπρόσωποι των Δ/ντών των σχολείων, των εκπαιδευτικών, των γονιών και των μαθητών. Νοείται ότι πρέπει, σε μεγάλες Σχολικές Εφορείες, να υπάρχει εκ περιτροπής εκπροσώπηση όλων των σχολείων. Έτσι εξασφαλίζεται η πλατύτερη σύνθεση, δημοκρατική λειτουργία, συλλογικές αποφάσεις και δράση.
Παρόμοιες προτάσεις είχα την ευκαιρία, παλιότερα, να κοινοποιήσω στην ΠΟΕΔ. Δυστυχώς οι ρυθμοί που κινούνται οι συνδικαλιστικές ηγεσίες των οργανώσεων συναγωνίζονται αυτούς της χελώνας και των άλλων υπηρεσιών.
Καθώς βρισκόμαστε μπροστά σε Δημοτικές εκλογές και σε συζήτηση για μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης θα ήταν ευχής έργο αν όλοι οι εμπλεκόμενοι, Δήμοι, Σχολικές Εφορείες, οργανωμένοι γονείς και εκπαιδευτικοί, απαιτούσαν από την πολιτεία την άμεση νομοθέτηση της εκλογής των Σχολικών Εφορειών από τους εκπαιδευτικούς φορείς, ως Δημοτικών Επιτροπών, και τη μεταβίβαση των απαραίτητων πόρων, ώστε να ανταποκριθούν με τον καλύτερο τρόπο στις νέες συνθήκες. Αν αυτό δεν μπορεί να καταστεί δυνατό, ίσως είναι σοφότερο να προχωρήσουμε στην κατάργηση των Σχολικών Εφορειών, όπως προτεινόταν σε μελέτες που είχε ζητήσει το Υ.Π.Π. και να υλοποιήσουμε την αποκέντρωση της εκπαίδευσης με την απευθείας στήριξη των σχολικών μονάδων και την ουσιαστική ενίσχυση του διευθυντικού προσωπικού. Το βέβαιο είναι πως η τωρινή κατάσταση δεν μπορεί να δώσει λύσεις στα συσσωρευμένα προβλήματα.
*Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου ( ... και γονιός)
