Το βραβείο Ζαχάρωφ και το δικαίωμα στην εκπαίδευση


ΤΩΝ ΝΙΚΟΛΑ ΚΑΚΟΥΛΛΗ ΚΑΙ ΛΙΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ*

  Με το κείμενο αυτό θα θέλαμε να αναφερθούμε στον Andrei Sakharov, έναν λαμπρό επιστήμονα και υπέρμαχο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο οποίος με τους αγώνες τους έχει συνεισφέρει στην αποκατάσταση της δημοκρατίας στην πρώην Σοβιετική Ένωση μέσα από την προάσπιση της ατομικής ελευθερίας. Προς τιμήν του έχει θεσπιστεί απο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βραβείο το οποίο φέρει το όνομα του, και το οποίο απονέμεται σε ανθρώπους με βίο και αγώνες παράλληλους με αυτούς του Sakharov, δηλαδή σε αγωνιστές της  ελευθερίας και της δημοκρατίας.

Ο Sakharov γεννήθηκε στην Μόσχα τον Μάιο του 1921, έγινε πυρηνικός φυσικός και συνέβαλε τα μέγιστα στην ανάπτυξη του πυρηνικού προγράμματος της Σοβιετικής Ένωσης και ειδικά της σοβιετικής υδρογονοβόμβας και του αντιβαλλιστικού πυραυλικού προγράμματος. Η προσπάθεια αυτή έμεινε γνωστή ως η " Τρίτη Ιδέα του Sakharov " και αποτελεί μια από τις λαμπρότερες σελίδες του ως επιστήμονα.

Η κλασσική του παιδεία και η συνάφεια με τον όλεθρο που θα μπορούσε να προκαλέσει μια πυρηνική έκρηξη, ακόμη και από ατύχημα, τον βοήθησαν να αναπτύξει μια έντονη ευαισθησία για τις αρχές και αξίες του ανθρωπισμού και από συμμέτοχος σε οπλικά προγράμματα που απειλούσαν την ανθρώπινη ζωή, έγινε αγγελιοφόρος της ειρήνης και της αλληλεγγύης μεταξύ των λαών.

Τα τρομακτικά πυρηνικά ατυχήματα στο σταθμό Φουκουσίμα το 2011, και στο Τσέρνομπιλ το 1986, αλλά και η εμπειρία από τα πυρηνικά ολοκαυτώματα που δημιουργήθηκαν στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι, αποτέλεσαν την καλύτερη επαλήθευση των φόβων του Ζαχάρωφ.

 Όντας ελεύθερο πνεύμα αντέδρασε  έντονα στην καταπίεση της σοβιετικής δικτατορίας, ενώ  στην δεκαετία του 60, τάχθηκε σφόδρα εναντίον της διάδοσης των πυρηνικών όπλων, και  συνέβαλε  αποφασιστικά στη υπογραφή της Συνθήκης  για την μερική απαγόρευσης των πυρηνικών δοκιμών, που υπογράφηκε στη Μόσχα το 1963.

Το 1965 στράφηκε προς την σωματιδιακή φυσική και την κοσμολογία-κβαντομηχανική. Ο Sakharov προσπάθησε να αποκρυπτογραφήσει τα μυστικά του σύμπαντος, να ρίξει φως μέσω της επιστήμης στα σκοτεινά σημεία της γέννησης του κόσμου, να δώσει επιτέλους στον άνθρωπο τις απαντήσεις στα τόσα βασανιστικά ερωτήματα τα οποία κανείς δεν μπορεί να απαντήσει. Εκείνη τη περίοδο έκανε και την πρώτη παραδοχή για το "μη τυχαίο".

Τον Μάιο του 1968, συνέγραψε  έκθεση με θέμα "σκέψεις για την πρόοδο, την ειρηνική συνύπαρξη,  και την πνευματική ελευθερία", ενώ το 1970 ίδρυσε μαζί με τον  Valery Chalidze και τον  Andrei Tverdokhlebov την επιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη ΕΣΣΔ.

Με την δράση του ο Andrei Sakharov, κέρδισε το βραβείο Νόμπελ για την Ειρήνη, το 1975. Το Σοβιετικό καθεστώς δεν του επέτρεψε την έξοδο από την χώρα για να το παραλάβει. Στην τελετή απονομής που έλαβε χώρα στο Όσλο, η γυναίκα του Yelena Bonner, διάβασε ομιλία εκ μέρους του, ενώ η  Νορβηγική επιτροπή τον αποκάλεσε "εκπρόσωπο της συνείδησης της ανθρωπότητας".

Τον Δεκέμβριο του 1986 σηματοδοτείται  η απαρχή της ομαλοποίησης των σχέσεων του με το Σοβιετικό καθεστώς, καθώς ο νέος ηγέτης της χώρας Mikhail Gorbachev προχωρεί σε ριζοσπαστικές αλλαγές και θέτει την Σοβιετική Ένωση σε τροχιά εκδημοκρατισμού.

Τότε επιστρέφει στην Μόσχα, ενώ τον Μάρτιο του  1989 ο λαός της Σοβιετικής Ένωσης τον εκλέγει στην νέα βουλή, ως επικεφαλή της αντιπολίτευσης, αναγνωρίζοντας με αυτό τον τρόπο τους αγώνες που είχε δώσει.

Ο  Sakharov πέθανε λίγους μήνες αργότερα, στις 14 Δεκεμβρίου 1989. 

Ο Sakharov  υπήρξε από τους ανθρώπους που δεν αποδέχτηκαν  μοιρολατρικά την κατάσταση  αλλά με το πάθος του  διαμόρφωσε τις εξελίξεις. Αγωνίστηκε, πόνεσε, φυλακίστηκε, εξορίστηκε, όμως κατάφερε να νικήσει.

Το 1988 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο  αναγνωρίζοντας  τους αγώνες του Ζαχάρωφ για δημοκρατία και ελευθερία και την αφοσίωση του στις αξίες της ζωής και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, θέσπισε το ομώνυμο βραβείο για την "ελευθερία της σκέψης", με στόχο την  επιβράβευση των ανθρώπων που αγωνίζονται κατά της μισαλλοδοξίας, του φανατισμού και της καταπίεσης. Το  βραβείο απονέμεται κάθε χρόνο, κοντά στις 10 Δεκεμβρίου, στην διάρκεια πανηγυρικής συνεδρίασης στο Στρασβούργο. Η ημερομηνία συμπίπτει με την επέτειο της υπογραφής της Οικουμενικής Διακήρυξης  για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, από τα Ηνωμένα Έθνη, το 1948.

Η δημιουργία του βραβείου αυτού, αποτελεί απόφαση εξέχουσας σημασίας εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς με αυτό τον τρόπο η Ευρωπαϊκή οικογένεια δίνει τα  διαπιστευτήρια της  στον αγώνα για την προάσπιση των πανανθρώπινων αξιών της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Η Ευρώπη με τον πιο επίσημο τρόπο, αποδίδει τα εύσημα σε εκείνους που συμβάλουν στην οικοδόμηση του Ευρωπαϊκού γίγνεσθαι και του Ευρωπαϊκού ιδεώδους.

Ορισμένα απο τα φωτεινότερα παραδείγματα ανθρώπων που έχουν τιμηθεί με το βραβείο Sakharov, είναι ο Nelson Mandela, η Leyla Zana, και ο  Alexander Dubcek. Φέτος το βραβείο απονεμήθηκε στην Malala Yousafzai, μια δεκαεξάχρονη μαθήτρια απο το Πακιστάν η οποία ορθώνοντας το ανάστημα της απέναντι στο καθεστώς, διεκδίκησε το δικαίωμα στην μόρφωση όλων των κοριτσιών του κόσμου, αποδεικνύοντας ότι η θέληση και το πείσμα είναι τα σημαντικότερα όπλα ενάντια στην καταπίεση και την μισαλλοδοξία.




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










156