Το νέο όριο εισδοχής και ….. ο χαμένος xρόνος

ΤΗΣ ΣΤΕΛΙΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ* ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΝΙΚΗΣ ΚΑΝΑΡΗ**

Μελετώντας την πρόταση του Υπουργείου Παιδείας για το Νέο Όριο Εισδοχής, γεννήθηκαν πολλαπλά ερωτηματικά και πλήθος αντιφατικών συναισθημάτων.

Ναι μεν…

Ως εκπαιδευτικοί, έχουμε επανειλημμένα διαπιστώσει ότι τα μικρά παιδιά της Προδημοτικής (γεννήσεις από Σεπτέμβρη και μετά) παρουσιάζουν συχνά μεγάλο βαθμό ανωριμότητας (συναισθηματικής, μαθησιακής κλπ), γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την ετοιμότητά τους για ένταξη στο μαθησιακό πλαίσιο της Α΄ τάξης, τις απαιτήσεις του εκπαιδευτικού συστήματος και του περιβάλλοντος του Δημοτικού σχολείου. Δεν είμαστε λίγες οι συνάδελφοι στην Προδημοτική και τη Δημοτική που έχουμε βιώσει -έντονα τα τελευταία χρόνια- την αύξηση των αιτημάτων για αναστολή φοίτησης στην Α’ τάξη για τα «ανέτοιμα» παιδιά, καθώς και την συνεπακόλουθη σχολική αποτυχία των παιδιών που (παρόλες τις παροτρύνσεις των νηπιαγωγών) εισήλθαν με απόφαση των γονιών τους στο Δημοτικό Σχολείο. Στη βάση της πιο πάνω εμπειρικής διαπίστωσης και συνυπολογίζοντας τον αυξανόμενο αριθμό αναστολών φοίτησης στην Προδημοτική που παραχωρούνται στα «ανέτοιμα/ανώριμα» παιδιά τα τελευταία χρόνια, θα δηλώναμε χωρίς ενδοιασμούς υπέρμαχοι της νέας αυτής πρότασης.

Αλλά…

Εάν η αύξηση του ηλικιακού ορίου εισδοχής των μαθητών στην Α’ Δημοτικού (από 5, 8 ετών σε 6 ετών) συνεπάγεται και την αύξηση του ορίου εισδοχής των παιδιών στην Προδημοτική (από 4,8 ετών σε 5 ετών) τότε επαγωγικά εντοπίζονται τα εξής προβλήματα:

1. Αυτόματα η Δημόσια, δωρεάν και υποχρεωτική Προδημοτική εκπαίδευση υποβαθμίζεται. Οι αγώνες υπήρξαν πολλοί ώστε να διεκδικηθεί από την εκπαιδευτική συνδικαλιστική κοινότητα η θεσμοθέτηση της προδημοτικής εκπαίδευσης στα 4,8 έτη, με πάγιο αίτημα την περαιτέρω επέκταση της δημόσιας υποχρεωτικής και δωρεάν εκπαίδευσης προς τα κάτω, καλύπτοντας και μικρότερες ηλικιακά ομάδες παιδιών.
2. Η νέα πρόταση ως έχει, φαίνεται να αρνείται την δωρεάν εκπαίδευση στα παιδιά που δεν έχουν συμπληρώσει το 5^ο έτος της ηλικίας τους, αφήνοντάς τα εκτεθειμένα ως προς την μόρφωσή τους, επιβαρύνοντας οικονομικά τους γονείς τους αλλά και ρισκάροντας το ενδεχόμενο (λόγω οικονομικών δυσκολιών και μη επιβεβλημένης νομοθεσίας) να παραμείνουν εκτός οποιουδήποτε εκπαιδευτικού ιδρύματος. Εάν ήδη υπάρχουν σήμερα παιδιά τα οποία εισέρχονται στα δημόσια νηπιαγωγεία σε ηλικία 4,8 χωρίς να έχουν φοιτήσει προηγουμένως σε νηπιαγωγείο ή παιδοκομικό σταθμό, τι δύναται να συμβεί με την υλοποίηση της υπό συζήτηση νέας πολιτικής;
3. Το έργο των εκπαιδευτικών της προδημοτικής τάξης δυσχεραίνει καθώς το ενδεχόμενο εισδοχής στην Προδημοτική πεντάχρονων ή και σχεδόν εξάχρονων παιδιών που δεν είχαν την ευκαιρία να τύχουν στοιχειώδους νηπιακής εκπαίδευσης αυξάνει τις αποκλίσεις ανάμεσα στον μαθητικό πληθυσμό. Το πιο πάνω σενάριο σε συνδυασμό με τη σοβαρή πιθανότητα να πάνε στο δημοτικό αφού έχουν συμπληρώσει ένα μόνο έτος φοίτησης σε προδημοτική τάξη, αφενός ρίχνει μεγάλο βάρος στους ώμους των εκπαιδευτικών της προδημοτικής και αφετέρου δεν εγγυάται ότι όταν πλέον το παιδί αυτό (είτε εξάχρονο, είτε σχεδόν επτάχρονο) φοιτήσει στην Α΄δημοτικού, η ένταξη του θα είναι ομαλότερη και η επιτυχία του βέβαιη. Το σοβαρό αυτό ρίσκο απαντά και στο ισχύον σύστημα φοίτησης των παιδιών στην προδημοτική  εκπαίδευση καθώς η μονοετής φοίτηση στην προδημοτική τάξη δεν είναι χρονικά επαρκής ώστε τα παιδιά να αναπτύξουν τις απαιτούμενες κινητικές, γνωστικές, κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες που χρειάζονται για την ομαλή ένταξη, την προσαρμογή και τη θετική ανταπόκριση στο πλαίσιο των απαιτήσεων του Δημοτικού σχολείου.
4. Η μεγάλη απόκλιση η οποία παρουσιάζεται ανάμεσα στον μαθητικό πληθυσμό της πρώτης τάξης του δημοτικού κατά την έναρξη της εκάστοτε σχολικής χρονιάς αποτελεί επαγωγικά ένα πρόβλημα το οποίο χαρακτηρίζει έντονα και την προδημοτική τάξη καθώς συχνά στους κόλπους της συγκεντρώνει μαθητές διαφορετικού ηλικιακού εύρους, μαθησιακού περιβάλλοντος, δυνατοτήτων και δεξιοτήτων. Πέρα από την ανάγκη και την απαίτηση για εξομάλυνση των μεγάλων αποκλίσεων -στη βάση μιας διαφοροποιημένης και εξατομικευμένης διδασκαλίας- η Προδημοτική Εκπαίδευση βρίσκεται αντιμέτωπη και εκτεθειμένη στις λανθασμένες προσδοκίες που δημιουργούνται στους γονείς ως προς τον ρόλο της, αποδίδοντάς της κυρίως προπαρασκευαστικό χαρακτήρα, μετρήσιμο σε συνάρτηση με την ετοιμότητα των παιδιών να εισέλθουν στους κόλπους της κοινότητας του δημοτικού σχολείου.
5. Συνυπολογίζοντας και την ήδη εκδηλωθείσα δυσαρέσκεια των γονιών σε σχέση με την «καθυστέρηση» -όπως την εκλαμβάνουν- στην είσοδο των παιδιών τους στην Α΄τάξη, και «την αναγκαστική επανάληψη της προδημοτικής» ως εμπόδια στην εκπαιδευτική τους πορεία, η Προδημοτική Εκπαίδευση θα αποκτήσει μοιραία, σταδιακά και αναπόφευκτα τον ρόλο που σύμφωνα με το Νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα δεν πρέπει να έχει: να προετοιμάζει τα παιδιά για το δημοτικό σχολείο. Η σχολειοποίηση του Νηπιαγωγείου είναι πλέον ξεκάθαρο ότι δεν συνάδει ούτε με το όραμα της Προσχολικής Εκπαίδευσης, ούτε με το στάδιο ανάπτυξης των παιδιών προσχολικής ηλικίας, ούτε βέβαια και με τις ανάγκες τους.

6. Έχοντας ως αφετηρία το όραμα για ομαλή ένταξη των μαθητών στην πρώτη δημοτικού και στόχο την αύξηση του ποσοστού σχολικής επιτυχίας των μαθητών αυτών, το Υπουργείο Παιδείας οφείλει να αναγνωρίσει την Προδημοτική Εκπαίδευση ως ένα σημαντικό όχημα προς επίτευξη του πιο πάνω οράματος. Είναι σημαντικό να μην αντιμετωπίζεται η προσχολική εκπαίδευση ούτε ως ο προθάλαμος που «προετοιμάζει», αλλά ούτε και ως το εμπόδιο που «καθυστερεί» την είσοδο στο δημοτικό. Εισήγησή μας είναι όπως το Υπουργείο Παιδείας να μην προχωρήσει στην αύξηση του ορίου εισδοχής των παιδιών στην προδημοτική τάξη. Με τη θεσμοθέτηση της δωρεάν και υποχρεωτικής Προδημοτικής Εκπαίδευσης σε παιδιά που συμπληρώνουν τα 4,8 έτη με τη νομοθεσία του 2004, κάναμε ένα βήμα μπροστά. Αναγνωρίστηκε, αφενός, η αξία της προσχολικής αγωγής και αφετέρου το δικαίωμα των παιδιών της ηλικίας αυτής στην εκπαίδευση, υποχρεώνοντας ταυτόχρονα την πολιτεία προς την κατεύθυνση αυτή. Γιατί τώρα να κάνουμε βήματα πίσω;

   Καταληκτικά, θα λέγαμε ναι στο νέο όριο εισδοχής στην Α΄τάξη του δημοτικού, όχι όμως στην προτεινόμενη αλλαγή του ορίου εισδοχής στην προδημοτική τάξη. Κατ΄ ακρίβεια το ευκταίο είναι η θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης ενωρίτερα από το ήδη υπάρχον ηλικιακό όριο, με πραγματικούς κερδισμένους τα ίδια τα παιδιά. Το νηπιαγωγείο είναι ο χώρος και ο χρόνος στη ζωή του παιδιού όπου θα αυτενεργήσει, θα πειραματιστεί, θα ανακαλύψει, θα αναπτυχθεί ολόπλευρα και αβίαστα, σε ένα ασφαλές και χαρούμενο περιβάλλον, το οποίο όχι μόνο σέβεται την ηλικία και το στάδιο ανάπτυξής του αλλά τοποθετεί αυτά τα στοιχεία στο κέντρο κάθε δράσης του. Τα χρόνια στο νηπιαγωγείο είναι χρόνια κατά τα οποία η μάθηση γίνεται διασκέδαση, η εξάσκηση γίνεται παιγνίδι, η νέα γνώση γίνεται παιγνιώδης μαθησιακή πρόκληση.

   Στο σημείο αυτό είναι εύλογο να διερωτηθεί κανείς: μήπως εάν η προσχολική εκπαίδευση τύγχανε της αναγνώρισης, της στήριξης και της θεσμοθέτησης που δικαιούται, να μη φτάναμε καν στη συζήτηση ως προς την αύξηση του ηλικιακού ορίου εισδοχής στο Δημοτικό Σχολείο; Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα χρόνια στο νηπιαγωγείο είναι χρόνια κερδισμένα και όχι χαμένα. Ας γίνει, λοιπόν, σωστός και όχι βεβιασμένος σχεδιασμός με πρώτιστο μέλημα το καλύτερο για το μέλλον της εκπαίδευσης των παιδιών.

* Εκπαιδευτικός Προδημοτικής Εκπαίδευσης

Κάτοχος:

-Μεταπτυχιακού τίτλου στις Θεατρικές Σπουδές (MAGISTERARTIUM, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου 2016),

-Διπλώματος Υποκριτικής (Δραματική Σχολή Βλαδίμηρος Καυκαρίδης 2006)

- Πτυχίου στην Εκπαίδευση (Πτυχίο Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου: Προδημοτική Εκπαίδευση, 2001).

** Εκπαιδευτικός Προδημοτικής Εκπαίδευσης.
Κάτοχος:

-Μεταπτυχιακού τίτλου στην Εκπαιδευτική Ψυχολογία (University of Bristol, 2003)

- Πτυχίου στην Εκπαίδευση (Πτυχίο Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου: Προδημοτική Εκπαίδευση, 2001).