Το παιδί είναι άνθρωπος με παρελθόν, παρόν και μέλλον

ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΛΟΪΖΟΥ*

Στο πλαίσιο έναρξης των σχολείων με τα όσα διαδραματιστήκαν και διαδραματίζονται σε σχέση με την αλλαγή του ορίου ηλικίας εισδοχής των παιδιών στο Δημοτικό και την αξιολόγηση του μαθητή, οφείλουμε στους εαυτούς μας ένα ευρύτερο αναστοχασμό για το Παιδί.

Στο νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα της Προσχολικής Εκπαίδευσης (2016) αναφέρουμε ότι «Μαζί με το παιδί αξιοποιούμε τις προϋπάρχουσες εμπειρίες του (παρελθόν), εστιαζόμαστε στις αναδυόμενες δεξιότητές του (παρόν) και προγραμματίζουμε για τις εν-δυνάμει ικανότητές του (μέλλον)» Η παιδαγωγική των σχέσεων και της ακρόασης αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία στηρίζεται  η πιο πάνω αρχή. Το παιδί είναι μια ξεχωριστή και μοναδική οντότητα, το οποίο υπάρχει μέσα από τις σχέσεις, αποτελεί μέρος μιας κοινότητας (της οικογένειας του, της ομάδας του, της τάξης του, του σχολείου κ.ά.) και του οποίου η φωνή θα πρέπει να ακούγεται και να λαμβάνεται υπόψη στη διαμόρφωση των εμπειριών του. 

Είναι στη βάση αυτών των παιδαγωγικών διαδικασιών που θα πρέπει το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού να προσδιορίζει τις διάφορες πολιτικές του, οι εκπαιδευτικοί να διαμορφώνουν τις πρακτικές τους και οι γονείς να διαπαιδαγωγούν τα παιδιά τους.

Τα παιδιά από πολύ νωρίς πλέον αρχίζουν να φοιτούν σε οργανωμένα σύνολα εκπαίδευσης και φροντίδας και αυτό πολλές φορές μπορεί να μας παρασύρει στο να λειτουργούμε με ακατάλληλους τρόπους.

• Ανακοινώσεις και πρακτικές νηπιαγωγείων που πληροφορούν τους γονείς ότι πρέπει να αφήνουν τα παιδιά τους στην πόρτα της τάξης και να φεύγουν Αμέσως από τις πρώτες εβδομάδες της φοίτησης τους στην Προδημοτική, με την αιτιολόγηση ότι είναι μεγάλα παιδιά και πρέπει να προετοιμαστούν για το Δημοτικό, σίγουρα δεν σέβονται το παιδί, ούτε την οικογένεια του. Και δεν ενισχύουν το μέλλον του παιδιού καθώς δεν του αφήνουν το χρόνο να προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον (έστω και αν φοιτούσε στο συγκεκριμένο νηπιαγωγείο την προηγούμενη χρονιά).
• Οι πρακτικές γονέων που αναζητούν εκπαιδευτικούς και φροντιστήρια για  να προετοιμάσουν τα παιδιά τους για το Δημοτικό, περιορίζουν τις ευκαιρίες των παιδιών για παιχνίδι, πειραματισμό και διασκέδαση, απαραίτητα στοιχεία για την υγιή ολόπλευρη ανάπτυξη τους.

Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον των παιδιών είναι εξίσου σημαντικά και θα πρέπει να τα λαμβάνουμε υπόψη, ώστε να ανταποκρινόμαστε κατάλληλα και θετικά στις ανάγκες του κάθε παιδιού ξεχωριστά και της κάθε ομάδας παιδιών. Σε κάθε χρονικό πλαίσιο τα παιδιά έχουν διαφορετικές ανάγκες, ικανότητες, ενδιαφέροντα και έτσι θα πρέπει να διαμορφώνουμε διαφοροποιημένες εμπειρίες και ευκαιρίες μάθησης και ανάπτυξης γι’ αυτά, μαζί μ’ αυτά.

• Τα τρίχρονα/τετράχρονα (τα οποία την περσινή χρονιά είχαν περιορισμένες δομημένες εμπειρίες στον κύκλο-Παρελθόν)  δεν πρέπει να μάθουν να κάθονται στο κύκλο για 45 λεπτά (Παρόν) γιατί την επόμενη χρονιά θα πάνε στην Προδημοτική (Μέλλον). Θα μπορούσαν όμως να το κάνουν, αν δείξουν ενδιαφέρον και εμπλέκονται ενεργά σ’ ένα μάθημα Δημιουργικού Δράματος.
• Τα παιδιά της Προδημοτικής (τα οποία την περασμένη χρονιά αναγνώριζαν το πρώτο γράμμα του ονόματος τους στη ρουτίνα του παρουσιολογίου-Παρελθόν) δεν πρέπει να μάθουν να γράφουν προτάσεις (Παρόν) επειδή την επόμενη χρονιά θα πάνε στην πρώτη τάξη του Δημοτικού (Μέλλον). Θα μπορούσαν όμως να το κάνουν, αν μέσα στα πλαίσια ενός project για το Θέατρο έχουν διαβάσει πολλά σχετικά παραμύθια, έχουν παρακολουθήσει παραστάσεις και αποφάσισαν ότι χρειάζονται το δικό τους σενάριο για το παιχνίδι τους.

Δεν θέλουμε τα παιδιά να είναι σε «μαθησιακή και αναπτυξιακή αναμονή» (the waiting child) άρα δεν πρέπει να πλαισιώνουμε τις εμπειρίες τους στη βάση της ηλικίας τους αλλά στη βάση του τι έχουν αναπτύξει και μάθει (Παρελθόν) , τι αναπτύσσουν και μαθαίνουν (Παρόν) και τι μπορούν να αναπτύξουν και να μάθουν (Μέλλον). Από την άλλη δεν πρέπει να βιάζουμε τα παιδιά (thehurriedchild) στο βωμό του Μέλλοντος, για να τα προετοιμάσουμε για το Δημοτικό.

*Αναπληρώτρια Καθηγήτρια

Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου