Το Προτεινόμενο Νέο Σχέδιο Αξιολόγησης (ΠΝΣΑ) απαξιώνει τους παλαίμαχους εκπαιδευτικούς

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ Α. ΠΟΛΗ*

Το ΠΝΣΑ επαναλαμβάνει σαν χαλασμένος δίσκος γραμμοφώνου ότι η αρχαιότητα είναι ο καθοριστικός παράγοντας για διεκδίκηση θέσης προαγωγής. Πρόκειται   για αναπόδεικτη φήμη η οποία διαδίδεται εδώ και χρόνια  από τους επίδοξους αναθεωρητές. Το Σχέδιο Αθηνά (2006) έλεγε το ίδιο,  όπως και το Σχέδιο Αξιολόγησης της προηγούμενης κυβέρνησης, (2010) και  η Έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας. (2014) . Λέμε ότι πρόκειται για φήμη διότι ουδέποτε δόθηκαν στατιστικά δεδομένα που να την αποδεικνύουν. Λέει επί λέξει η κυβερνητική πρόταση:

«Στην πράξη, το στοιχείο που καθοριστικά επηρεάζει τις αξιολογήσεις και τις προαγωγές είναι τα χρόνια υπηρεσίας. Είναι εμφανές ότι στις πλείστες των περιπτώσεων, ιδιαίτερα στη Μέση Εκπαίδευση, η κατάληψη των θέσεων Διευθυντή και Επιθεωρητή συμπίπτει με τα τελευταία χρόνια πριν την αφυπηρέτηση του εκπαιδευτικού». Σελ. 3-4

Η αστήρικτη αναφορά για την κυρίαρχη θέση της αρχαιότητας επαναλαμβάνεται σχεδόν σε κάθε σελίδα του κειμένου του ΠΝΣΑ σαν να και οι συντάκτες της  ήθελαν πρώτιστα να πείσουν τους ίδιους τους εαυτούς τους. Έτσι έχουμε:

Τα χρόνια υπηρεσίας δε θα είναι πλέον το κυρίαρχο κριτήριο για την προαγωγή των εκπαιδευτικών, ωστόσο θα λαμβάνονται υπόψη. ΠΝΣΑ  Σελ. 7

«Παρόλο που η νομοθεσία καθορίζει με σαφήνεια τα κριτήρια αξιολόγησης – αξία, προσόντα, αρχαιότητα- στην πράξη το πιο καθοριστικό στοιχείο αξιολόγησης είναι η αρχαιότητα. ΠΝΣΑ  Σελ. 9

Η αναφορά στη Μέση Εκπαίδευση είναι προβληματική αφ’ εαυτής και γίνεται για σκοπούς εντυπώσεων, αφού οι καθηγητές διορίζονται σε μεγάλη ηλικία. Έτσι, ακόμα και αν δεχτεί κάποιος ότι πολλοί καθηγητές  προάγονται στα 55 τους χρόνια, υπηρεσιακά προάγονται νέοι, γιατί στην ηλικία αυτή δεν έχουν, κατά μέσο όρο,  περισσότερα από 15 χρόνια υπηρεσίας. 

Στην ετήσια έρευνα μας με θέμα τις προαγωγές στη Δημοτική Εκπαίδευση δώσαμε ακλόνητα δεδομένα που υποστηρίζουν ότι  με το υφιστάμενο σύστημα αξιολόγησης  ο κυρίαρχος παράγοντας για διεκδίκηση προαγωγών είναι η κατοχή μεταπτυχιακών και όχι η αρχαιότητα. Μεταξύ άλλων αποκαλύψαμε ότι:

1. Από τους  50 δασκάλους που προήχθησαν σε θέση βοηθού διευθυντή τον Αύγουστο του 2014 οι 40 είχαν master οι 4 δοκτοράτο, οι 5 δεύτερο πτυχίο και ένας μονοετή μετεκπαίδευση.  Κανένας δάσκαλος με βασικά προσόντα δεν πήρε προαγωγή, παρόλο που η ομάδα αυτή είχε μεγαλύτερη υπηρεσιακή αρχαιότητα από τις  ομάδες ψηλών τυπικών προσόντων.
2. Οι υποψήφιοι βοηθοί διευθυντές με βασικά προσόντα είχαν μέση υπηρεσία 22,99 έτη και δεν πήραν καμιά προαγωγή. Οι υποψήφιοι με master και δοκτοράτο  πήραν τη μερίδα του λέοντος στις προαγωγές με σημαντικά μικρότερη μέση υπηρεσία, δηλαδή 20,83 και 19,1 έτη αντίστοιχα.  Που βρίσκεται λοιπόν η κυρίαρχη θέση της αρχαιότητας που αναφέρει το ΠΝΣΑ;  Πρόκειται για ανακρίβεια που επαναλαμβάνεται, για να εμπεδωθεί ως αδιαφιλονίκητη αλήθεια.
3. Η μέση υπηρεσιακή αρχαιότητα σε θέση β. δ/ντη των προαχθέντων σε θέση διευθυντή την  25^η Σεπτεμβρίου 2014 ήταν 7,08 έτη έναντι 8,22 έτη των μη προαχθέντων. Το αναντίρρητο αυτό γεγονός διαλύει το μύθο που διαδίδουν  κάποιοι πανεπιστημιακοί και η Παγκόσμια Τράπεζα ότι η αρχαιότητα είναι ο κυρίαρχος παράγοντας για διεκδίκηση θέσης προαγωγής, αφού όσοι προήχθησαν είχαν μικρότερη υπηρεσία από αυτούς που δεν εξασφάλισαν προαγωγή. Από τους 15 προαχθέντες οι 8 είχαν master οι 5 δοκτοράτο ένας δεύτερο πτυχίο και μόνο ένας βασικά προσόντα. Και πάλι αποδεικνύεται ότι τα πτυχία και όχι η αρχαιότητα είναι ο καθοριστικός παράγοντας για επιτυχή διεκδίκηση προαγωγής.
4. Σε προηγούμενες ετήσιες έρευνες που καλύπτουν τα έτη 2008-2013 είχαμε τεκμηριώσει ότι οι μεν κάτοχοι μεταπτυχιακών έπαιρναν πάντοτε τη μερίδα  του λέοντος,  δηλαδή γρήγορες επαναλαμβανόμενες προαγωγές κάθε 4-5 χρόνια  ως τη θέση του διευθυντή και ελπίδα για τη θέση του επιθεωρητή, ενώ οι κάτοχοι βασικών προσόντων είχαν, σε μικρότερο ποσοστό, την ελπίδα προαγωγής σε  θέση βοηθού διευθυντή   σε πολύ μεγαλύτερη ηλικία. Την ελπίδα αυτή θέλει να σβήσει το ΠΝΣΑ με βάση όσα προτείνει και θα αναφέρουμε πιο κάτω:

Το ΠΝΣΑ προσπαθεί να εισάγει άδικες διακρίσεις σε βάρος των παλαίμαχων εκπαιδευτικών στηριζόμενο σε αμφιλεγόμενα επιχειρήματα. Έτσι στη σελίδα 20 γράφονται τα ακόλουθα υποτιμητικά για τους παλαίμαχους εκπαιδευτικούς.

Δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι υπάρχει απόλυτη θετική σχέση ανάμεσα στα χρόνια υπηρεσίας, την αποτελεσματικότητα εκπαιδευτικού και την ανάγκη για αξιολόγηση. Οι εκπαιδευτικοί αναλαμβάνουν διαφορετικές τάξεις, διαφορετικούς μαθητικούς πληθυσμούς, έρχονται σε επαφή με νέα αναλυτικά προγράμματα και βιβλία, οπότε η απλή συσσώρευση εμπειρίας δεν αποτελεί εχέγγυο για αποτελεσματική διαχρονική διαχείριση των διαδικασιών μάθησης και διδασκαλίας. Σελ. 20

Θα μπορούσε κάλλιστα να αντιτείνει κανείς ότι δεν υπάρχει επιστημονική έρευνα που αποδεικνύει ότι υπάρχει θετική συσχέτιση ανάμεσα στην αποτελεσματικότητα ενός εκπαιδευτικού δημοτικής και την κατοχή ενός master ή ενός δοκτοράτου. Χρειάζεται άραγε να αποδειχθεί επιστημονικά η αξία της πολυετούς παραγωγικής εμπειρίας; Το ψήσιμο του εκπαιδευτικού μέσα στη τάξη για δεκαετίες αντισταθμίζεται με τυπικά προσόντα που αποκτούνται με τη θεωρητική ενασχόληση με την Παιδαγωγική Επιστήμη;  Η όλη επιχειρηματολογία που υπάρχει στο ΠΝΣΑ αποτελεί προσπάθεια για να περιβληθεί με επιστημονικό μανδύα η  εισήγηση να μην παίρνουν μονάδες υπηρεσίας για σκοπούς προαγωγής οι  εκπαιδευτικοί  μετά το 20^ο έτος  υπηρεσίας. Λέγει συγκεκριμένα η πρόταση:

Δίδεται 1 μονάδα για κάθε έτος εκπαιδευτικής υπηρεσίας (μέχρι 20 μονάδες) σελ. 29

Δεδομένου ότι όλοι οι υποψήφιοι θα παίρνουν τουλάχιστον 10 μονάδες αρχαιότητας, αφού πρέπει να έχουν 10 συμπληρωμένα χρόνια υπηρεσίας για σκοπούς προαγωγής, αυτό σημαίνει ότι η διαφοροποίηση δύο υποψηφίων, λόγω αρχαιότητας, δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από  10 μονάδες, τη στιγμή που θα δίδονται 15 μονάδες για προσόντα. Το μήνυμα σαφές. Αν θέλετε προαγωγή πάρτε δάνειο, πληρώστε τα δίδακτρα και αποκτήστε μεταπτυχιακό.

Οφείλουμε τέλος να τονίσουμε ότι η απαξίωση της  υπηρεσίας των εκπαιδευτικών μετά το 20^ο έτος υπηρεσίας αποτελεί παραβίαση του περί Ίσης Μεταχείρισης στην Απασχόληση και την Εργασία Νόμου του 2004. [ Ν. 58(Ι)/2004] διότι ο Νόμος  απαγορεύει οποιαδήποτε δυσμενή διάκριση στην εργασία λόγω της ηλικίας του εργαζόμενου. Προφανώς η μη αναγνώριση της υπηρεσίας μετά το 20^ο έτος ως υπηρεσιακής αρχαιότητας, για σκοπούς προαγωγής, αποτελεί δυσμενή διάκριση εις βάρος των εκπαιδευτικών μεγάλης ηλικίας με σκοπό να τους εμποδίσει να διεκδικήσουν με ίσους όρους με τους νεαρότερους εκπαιδευτικούς την υπηρεσιακή τους ανέλιξη .  Παραθέτουμε στο παράρτημα τα σχετικά άρθρα του Νόμου για τεκμηρίωση της αναφοράς μας.

Παράρτημα: Ο  Ν. 58(Ι)/2004 

Άρθρο 2 Για σκοπούς του παρόντος Νόμου άμεση διάκριση σημαίνει τη λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση που υφίσταται ένα πρόσωπο για τους λόγους που αναφέρονται στο άρθρο 3, από αυτήν που υφίσταται υπέστη, ή θα υφίστατο σε ανάλογη περίσταση ένα άλλο πρόσωπο.

Άρθρο 3Σκοπός του πιο παρόντος Νόμου είναι η θέσπιση πλαισίου για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού στον τομέα της απασχόλησης και της εργασίας προκειμένου να υλοποιηθεί η αρχή της ίσης μεταχείρισης.

Άρθρο 4Τηρουμένων των διατάξεων του άρθρου 5, ο παρών Νόμος εφαρμόζεται σε όλα τα πρόσωπα του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα....όσον αφορά

(γ) τις εργασιακές συνθήκες και τους όρους απασχόλησης συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων απολύσεων και των αμοιβών

Άρθρο 6Τηρουμένων των διατάξεων των άρθρων 7 και 8, απαγορεύεται οποιαδήποτε-

(α) Άμεση Διάκριση (β) Έμμεση διάκριση.....λόγω θρησκείας, ή πεποιθήσεων, ηλικίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής στους τομείς που καλύπτει  το άρθρο 4.

*Μέλος ΔΣ ΑΚΙΔΑ 2014-2017