Η αλήθεια όμως είναι πως η τουριστική βιομηχανία συνεχίζει να μεγαλώνει παρ' όλες τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Για την ακρίβεια είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη βιομηχανία στον κόσμο. Οι παγκόσμιες αφίξεις το 2011 έχουν αγγίξει τους 983 εκατομμύρια τουρίστες, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 4.6% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο ενώ οι διεθνείς τουριστικές απολαβές έφτασαν τα $740 δισεκατομμύρια (WTO, 2012). Με το τουρισμό να αντιπροσωπεύει περίπου το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών υπηρεσιών, συμβάλλοντας στο 10.2% του ακαθόριστου εθνικού προϊόντος διεθνώς, θα έλεγε κανείς πως η τουριστική βιομηχανία θα αποτελούσε πόλο έλξης για νέους απόφοιτους πανεπιστημίων. Ειδικά αν αναλογιστεί κανείς πως στην τουριστική αγορά απασχολείται περίπου το 10.6% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού.
Παρ' όλες τις προσοδοφόρες ενδείξεις οι ξενοδοχειακές και τουριστικές σπουδές δεν είναι από τις δημοφιλέστερες, ιδιαίτερα στην Κύπρο, που παραδόξως είναι ένας προορισμός όπου ο τουρισμός διαδραμάτισε και συνεχίζει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία στηρίζοντας παράλληλα και άλλες βιομηχανίες όπως η οικοδομική και κατασκευαστική. Μεγάλο ρόλο σε αυτό παίζει η λανθασμένη εικόνα που επικρατεί για την τουριστική εκπαίδευση και που έχει επέλθει, κυρίως λόγω της κακοδιαχείρισης στον τουριστικό τομέα. Με την άνοδο του μαζικού τουρισμού τις δεκαετίες του '60 και '70 πολλές ευρωπαϊκές χώρες αναζήτησαν ξένο εργατικό δυναμικό για να αναπληρώσουν τα κενά στον εργασιακό τομέα της τουριστικής βιομηχανίας της εκάστοτε χώρας. Αποτέλεσμα αυτών των κινήσεων ήταν η δημιουργία εποχιακού εργατικού δυναμικού που επί το πλείστο ήταν ανειδίκευτοι. Επίσης πολλοί θεωρούν τις τουριστικές σπουδές ως μη αντάξιες άλλων πτυχιακών προγραμμάτων αφού για χρόνια τα διάφορα τουριστικά προγράμματα που προωθήθηκαν από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς επικεντρώνονταν στις ανάγκες επαγγελματικής κατάρτισης και δεν βασίζονταν σε περιεχόμενο ακαδημαϊκού επιπέδου.
Αυτή η αντίληψη όμως απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Τη τελευταία δεκαετία έμφαση έχει δοθεί στις αρνητικές επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού και στα μέτρα που πρέπει να παρθούν για να αντιστραφούν οι καταστρεπτικές συνέπειες της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης του μαζικού τουρισμού. Ταυτόχρονα, το τουριστικό προϊόν εξελίσσεται δημιουργώντας νέα προϊόντα που συμβάλλουν στη αειφόρα ανάπτυξη του τουρισμού. Στα πλαίσια αυτής της αναδιοργάνωσης παρατηρούνται αλλαγές στη δομή και φύση της τουριστικής εκπαίδευσης.
Το επίκεντρο των τουριστικών πτυχίων πλέον εστιάζει στην διαχείριση των υλών, του εργατικού δυναμικού και στον στρατηγικό σχεδιασμό. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που τα τελευταία χρόνια κορυφαίοι καθηγητές-ερευνητές τουριστικών τμημάτων δημοσιεύουν πορίσματα ερευνών τους σε διεθνές ακαδημαϊκά περιοδικά επιχειρηματικού ενδιαφέροντος (business journals).Τα πανεπιστημιακά πτυχία τουριστικών και ξενοδοχειακών σπουδών σήμερα βασίζονται σε αρχές διαχείρισης και διοίκησης και αποτελούν ένα ενδιαφέρον κράμα διάφορων κλάδων όπως τα οικονομικά, η κοινωνιολογία, η ψυχολογία, η γεωγραφία, η λογιστική και η διοίκηση επιχειρήσεων. Αυτός ο πολύπλευρος χαρακτήρας των τουριστικών πτυχίων πανεπιστημιακού επιπέδου χαρίζει στους απόφοιτους μια πληθώρα ικανοτήτων που στην σημερινή, οικονομικά δύσκολη εποχή που διανύουμε είναι εξαιρετικά χρήσιμες. Απόφοιτοι διοίκησης τουριστικών πτυχίων μπορούν να εργοδοτηθούν σε διάφορους οργανισμούς και τομείς της τουριστικής βιομηχανίας, όπως αερογραμμές, τουριστικά πρακτορεία, τουριστικούς οργανισμούς εθνικού και περιφερειακού επιπέδου, ξενοδοχεία, καζίνο, golfresorts, κρουαζιερόπλοια, θεματικά αξιοθέατα και συνεδριακά κέντρα. Η πολύπλευρη μόρφωση που αποκτούν οι φοιτητές τουριστικής διοίκησης είναι σφαιρική αλλά ταυτόχρονα εξειδικευμένη. Η αλήθεια είναι πως μια βιομηχανία πολυμορφική, πολύπλοκη και ευαίσθητη όπως ο τουρισμός χρειάζεται να εναποθετηθεί σε εμπειρογνώμονες, ειδικευμένους και προσοντούχους διαχειριστές που γνωρίζουν, αφουγκράζονται και κατανοούν τις αδυναμίες και απειλές που ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες επιφυλάσσουν.
Σημαντική ρόλο όμως διαδραματίζει και η δέσμευση των κρατικών αρχών, όσον αφορά την προώθηση της τουριστικής εκπαίδευσης μέσα στα πλαίσια του πανεπιστημιακού επιπέδου. Σε μια χώρα όπως την Κύπρο, που ο τουρισμός αποτελεί την ραχοκοκαλιά της οικονομίας, είναι ασύλληπτο η τουριστική εκπαίδευση να μην συγκαταλέγεται στα μαθήματα της σχολικής ύλης. Πρέπει ο πυρήνας της τουριστικής εκπαίδευσης να γνωστοποιηθεί στους μαθητές των γυμνασίων και λυκείων για να εξοικειωθούν με το αντικείμενο και να κατανοήσουν τις βάσεις στις οποίες η τουριστική εκπαίδευση έχει δομηθεί. Επίσης η παροχή κονδυλίων προς τους σπουδαστές και η παρότρυνση σε εργοδότες να συγκαταλέξουν τους εργαζομένους τους σε εκπαιδευτικά προγράμματα για αναβάθμιση των ικανοτήτων και γνώσεων τους μπορούν να ενθαρρύνουν την εικόνα της τουριστικής εκπαίδευσης και να συμβάλλουν στην σωστότερη διαχείριση του τουριστικού προϊόντος. Πρέπει να υιοθετηθεί μια πιο αυστηρή στάση όσο αφορά τους κανονισμούς εργοδότησης στον τουριστικό τομέα και αυτό πρέπει να αποτελεί κύριο στόχο όλων των ενδιαφερομένων, με πρωτοστάτη τις κρατικές αρχές. Είναι καιρός να συνειδητοποιήσουν οι νέοι μαθητές και μελλοντικοί φοιτητές την σημαντικότητα του τουρισμού ως βιομηχανία και εργοδότη. Αν αναλογιστεί κανείς την προβλεπόμενη ανάπτυξη του τουρισμού παγκοσμίως, τότε ίσως η επιλογή τουριστικών και ξενοδοχειακών σπουδών να ταυτίζετε με ένα εξασφαλισμένο μέλλον.
*Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο UCLan Cyprus
