ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΑΥΡΙΔΗ*
Η πολιτική κατευνασμού της Τουρκίας όπως συνοψίστηκε πρακτικά στην πολιτική του Ελσίνκι έχει αποτύχει εδώ και χρόνια. Τουρκικές παραβιάσεις στο εξαπλάσιο, το βάθος εισχώρησης τουρκικών πλοίων μέχρι το Σούνιο, πτήσεις τουρκικών αεροπλάνων πάνω από ελληνικά νησιά καθημερινές και τόσα άλλα. Και φυσικά, το δικαίωμα εκμετάλλευσης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης Ελλάδας-Κύπρου να αμφισβητείται όσο ποτέ άλλοτε, φανέρωσαν τις συντηρούμενες ψευδαισθήσεις που ως πολιτική θεώρηση απέτυχε και ανήκει στην Ιστορία.
Συνεπώς, δεν μπορεί οι εκπρόσωποί της να είναι πετυχημένοι, προτού καν αναγνωρίσουν τη λανθασμένη βάση του σκεπτικού τους. Όταν πριν μια βδομάδα ο Κυβ. Εκπρόσωπος επανέφερε στο προσκήνιο τις πεπαλαιωμένες θεωρίες για τον «εκσυγχρονιστή» Ερντογάν και ότι δεν πρέπει να αναλύουμε την Τουρκία με όρους της δεκαετίας του 80 και 90, ήταν πολύ … άτυχος. Την ίδια μέρα έγιναν μαζικές κινητοποιήσεις εναντίον του καταπιεστή Ερντογάν στην Τουρκία. Παρεμπιπτόντως, η Ισλαμο-Τουρκική εξωτερική πολιτική δεν χρειάζεται αποκρυπτογράφηση. Είναι καταγραμμένη στο βιβλίο του Νταβούτογλου, όπου προκρίνει την Κύπρο ως «ζωτικό χώρο» για την Τουρκία η οποία θα πρέπει να έχει πλήρη γεωπολιτικό έλεγχο της Κύπρου με προέκταση στην Αν. Μεσόγειο. Εκ του αποτελέσματος κρίνοντας, η πολιτική του Ελσίνκι απέτυχε και χρονικά, αφού δεσμεύτηκαν ότι μέχρι το τέλος του 2004 θα είχαν ρυθμιστεί όλα τα προβλήματα (Κύπρος - Αιγαίο), διαφορετικά η πορεία της Τουρκίας στην Ε.Ε. θα τερματιζόταν. Ωστόσο, σε Κύπρο και Ελλάδα, στήθηκε για δεκαετίες η θεωρία των «χαμένων ευκαιριών» την οποία εντός Κύπρου προέβαλαν διάφοροι, όπως Ρολάνδης, Μαρκίδης, Πραξ. Αντωνιάδου κ.ά. Παρεμπιπτόντως, η συγκεκριμένη θεωρία εκπροσωπείται υπέρμετρα σε τηλεοπτικές εκπομπές όπου δεν τηρούνται τα προσχήματα μιας διαφορετικής άποψης, προφανώς διότι, η αντιπαράθεση θα απογυμνώσει θεωρίες ψευδαισθήσεις δεκαετιών.
Η θεωρία των «χαμένων ευκαιριών» βρισκόταν σε έξαρση το 1999 όταν επικρατούσαν παντού τα «εκσυγχρονιστικά» Σημιτικά φερέφωνα με την πολιτική του Ελσίνκι (1999) βάσει της οποίας διακήρυτταν «θα προχωρήσουμε στην επίλυση του κυπριακού» και «στην πλήρη εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων». Τόση αυτοπεποίθηση που έθεσαν χρονικά πλαίσια πως, «εάν δεν υπάρξει ανταπόκριση μέχρι το 2004, όλα τερματίζονται». Όλα έχουν διαψευστεί ξανά και ξανά από τα γεγονότα. Και η πραγματικότητα έχει συντρίψει κάθε πολιτική εκτίμηση που βασίστηκε στην «εκσυγχρονιστική» θεώρηση της δήθεν Ισλαμοδημοκρατικής Τουρκίας.
Εξού και προκύπτει θέμα για την δυνατότητα αξιοποίησης ευκαιριών από την ανάποδη επειδή επικράτησε η συγκεκριμένη πολιτική γραμμή και όχι άλλη. Που θα ήταν η Τουρκία αν ο Ελληνισμός δεν έπληττε την κουρδική εξέγερση με παράδοση του Οτσιαλάν στην Τουρκία; Πως θα ήταν σήμερα αν ο Ελληνισμός βρισκόταν σε ακμαία οικονομική θέση αξιοποιώντας τα στρατηγικά πλεονεκτήματα της Ε.Ε. στα Βαλκάνια και στην Αν. Μεσόγειο; Πως θα ήταν σήμερα η Κύπρος χωρίς το βαρύδι του Σχ. Ανάν ή εάν δεν παραχωρούσε ημερομηνία έναρξης ενταξιακών στην Τουρκία; Και άλλα…
Η επινόηση σήμερα νέου λεκτικού με επιδίωξη να επιστρέψουμε πίσω στις αποτυχημένες συνταγές, αγγίζει τα όρια του παραλογισμού. Όχι μόνο γιατί δοκιμάστηκε και απέτυχε η θεωρία τους αλλά γιατί στο στρατηγικό παίγνιο αντιπαλότητας, ό,τι χάσαμε, το κέρδισε η Τουρκία. Αν αξιολογήσουμε έτσι τα πράγματα, η αποτυχία της πολιτικής του Ελσίνκι έχει προεκτάσεις και κρίνεται τεράστια εάν συνυπολογίσουμε τον πολύτιμο χρόνο και τις δυνητικές ευκαιρίες ανατροπής της κατάστασης. Γι αυτό και η επαναφορά της ίδιας πολιτικής σήμερα αποτελεί πολιτικό παραλογισμό.
Ο πολιτικός ρεαλισμός προϋποθέτει διορατικότητα την ώρα των εξελίξεων που τα πράγματα είναι ρευστά. Δεν μπορεί μια τεκμηριωμένα αποτυχημένη θεωρία που βαφτίστηκε ως η πολιτική του Ελσίνκικαι έχει πλέον κριθεί από την Ιστορία, να επανέρχεται με νέο λεκτικό. Απέναντι στην ωμή πραγματικότητα, οι φλυαρίες δεν συνιστούν στρατηγική. Είναι αυταπάτη να αναμένουμε πως με τέτοιες αντιλήψεις θα ξεγελάσουμε την Τουρκία ή θα ανατρέψουμε την κατάσταση.
Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής mavrides@ucy.ac.cy
