ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ*
Στην παρούσα συγκυρία της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης οι νέοι μας, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά σε όλη σχεδόν την Ευρώπη, έχουν επηρεαστεί αρνητικά. Σε ιδιαίτερα δυσάρεστη κατάσταση βρίσκονται πολλοί νέοι μας με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και υψηλή κατάρτιση, πολλοί από τους οποίους αντιμετωπίζουν το φάσμα της ανεργίας ή υποαπασχολούνται ή αναγκάζονται να ξενιτευτούν, στερώντας από την κυπριακή οικονομία και κοινωνία πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό.
Πέρα από τις συζητήσεις και τις αποφάσεις που λήφθηκαν στα πλαίσια της κυπριακής προεδρίας, η πρόληψη και αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων υπήρξε βασική μας έγνοια όλο αυτό το χρονικό διάστημα, αναγνωρίζοντας αυτό που παραδέχονται σήμερα όλοι οι φορείς διεθνώς, ότι δηλαδή στις υφιστάμενες συνθήκες ο ρόλος της εκπαίδευσης καθίσταται πολύ σημαντικός για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα αλλά κυρίως για να διασφαλίσουμε μακροπρόθεσμα βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.
Οι ίδιοι φορείς τονίζουν, παράλληλα, ότι για να μπορέσει η εκπαίδευση να επιτελέσει αυτό το ρόλο, απαιτούνται μεταρρυθμίσεις των εκπαιδευτικών συστημάτων, ώστε αυτά να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής.
Με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που εφαρμόζουμε συστηματικά και μεθοδευμένα τα τελευταία χρόνια, θέσαμε ως στόχο την αναδιαμόρφωση, τον εξορθολογισμό και τον εκσυγχρονισμό της παιδείας μας, ώστε αυτή να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του πολίτη του 21ου αιώνα, να προετοιμάσει τους νέους μας, τους αυριανούς πολίτες του κόσμου της παγκοσμιοποίησης, της πληροφορίας, της διακίνησης ιδεών και εργασίας, και να τους εξοπλίσει με τα αναγκαία εφόδια ώστε να επιβιώσουν στο σκληρό και ανταγωνιστικό περιβάλλον της κοινωνίας της αγοράς και της εργασίας.
Μέσα στα πλαίσια της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης λάβαμε σειρά μέτρων που αποσκοπούσαν, άμεσα ή έμμεσα, τόσο στη διαμόρφωση μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα καλύτερων συνθηκών για την απασχόληση των νέων όσο και βραχυπρόθεσμα στην άμβλυνση του προβλήματος της ανεργίας των νέων.
Προς αυτή την κατεύθυνση συστάθηκε το Ίδρυμα Διαχείρισης Απογευματινών και Βραδινών Επιμορφωτικών Προγραμμάτων (ΙΔΑΒΕΠ), με το οποίο διαμορφώθηκε για πρώτη φορά θεσμικό πλαίσιο για την απασχόληση των ατόμων στα Κρατικά Ινστιτούτα Επιμόρφωσης, στα Επιμορφωτικά Κέντρα, στα Ολοήμερα και Μουσικά Σχολεία, με βάση διαφανή, αξιοκρατικά και αντικειμενικά κριτήρια, στα οποία δόθηκε απόλυτη προτεραιότητα στους άνεργους πτυχιούχους σε αντίθεση με παλιότερα όπου απασχολούνταν διορισμένοι εκπαιδευτικοί.
Επίσης, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου συστάθηκε Εθνικός Φορέας Δια Βίου Καθοδήγησης, που θα λειτουργεί ως μια πλατφόρμα ανταλλαγής πληροφόρησης, απόψεων και τοποθετήσεων σχετικά με το θέμα της δια βίου καθοδήγησης και του δια βίου επαγγελματικού προσανατολισμού, συμβάλλοντας με τις εισηγήσεις του στη δημιουργία πολιτικών, συστημάτων και πρακτικών προωθώντας τη διά βίου καθοδήγηση μέσα από προτάσεις και πρωτοβουλίες. Η σύσταση του Φορέα θεωρείται πλέον αναγκαιότητα για όλες τις χώρες, εξαιτίας των αυξανόμενων κοινωνικών απαιτήσεων, οι οποίες καθιστούν τις ανάγκες του ατόμου πολύμορφες και διαφοροποιημένες ανάλογα με τη φάση ζωής που διανύει.
Παράλληλα, προχωρήσαμε και ολοκληρώσαμε τη χαρτογράφηση της Ανώτατης Εκπαίδευσης και των κλάδων σπουδών όλων των πανεπιστημίων της Κύπρου δημοσίων και ιδιωτικών. Σημειώνεται, όμως, ότι στόχος της χαρτογράφησης δεν είναι η πλήρης διασύνδεση των Πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας. Η αποστολή των Πανεπιστημίων δεν περιορίζεται στην «παραγωγή» αποφοίτων, αλλά είναι ευρύτερη, αφού συμπεριλαμβάνει την παροχή εξειδικευμένης και σύγχρονης γνώσης σε συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα προσφέροντας συγκεκριμένα προγράμματα σπουδών, την διεξαγωγή υψηλού επιπέδου έρευνας για την παραγωγή νέας γνώσης και την εισαγωγή και στήριξη της καινοτομίας. Εκείνο που επιδιώκουμε μέσα από τη χαρτογράφηση είναι να ξεκινήσουμε ένα δημιουργικό διάλογο με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, που θα βοηθήσει τα Πανεπιστήμια να βρουν εκείνα τα μαθήματα ή προγράμματα σπουδών που θα έχουν τις νέες τεχνολογικές και επιστημονικές προσεγγίσεις και όχι να παρακολουθούν τα στοιχεία της ανεργίας ή της απασχόλησης.
Προς αυτό το στόχο, της παρακολούθησης δηλαδή και της εναρμόνισης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και της διάνοιξης νέων προοπτικών εργοδότησης, κινείται η έναρξη λειτουργίας από τη φετινή ακαδημαϊκή χρονιά, των Μεταλυκειακών Ινστιτούτων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΜΙΕΕΚ), με βάση σχετική προγραμματική δέσμευση της Κυβέρνησης. Τα ΜΙΕΕΚ προσφέρουν ευκαιρίες στους πολίτες της Κύπρου και ιδιαίτερα στους νέους για απόκτηση, βελτίωση ή αναβάθμιση των επαγγελματικών τους προσόντων και δεξιοτήτων, έτσι ώστε να καταστούν ικανότεροι για απασχόληση και συμμετοχή στην αγορά εργασίας.
Στόχος των ΜΙΕΕΚ είναι να προσφέρουν σύγχρονα Προγράμματα Σπουδών, τα οποία θα παρέχουν επιστημονικές, τεχνικές και επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες και, ταυτόχρονα, θα χαρακτηρίζονται από ευελιξία και προσαρμοστικότητα προς τις ραγδαία επιτελούμενες αλλαγές στην απασχόληση, την οικονομία, τα επαγγέλματα και το περιεχόμενο των επαγγελμάτων.
Ένας από τους κύριους στόχους της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης είναι ασφαλώς και ο εκσυγχρονισμός του συστήματος διορισμού των εκπαιδευτικών αφού το υφιστάμενο σύστημα καταρτισμού των πινάκων διοριστέων σε συνδυασμό με την υπερπροσφορά σε ανθρώπινο δυναμικό που ενδιαφέρεται για το επάγγελμα του εκπαιδευτικού, έχει οδηγήσει σε κατάσταση αποτελμάτωσης.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας μόνο κατά την τελευταία διετία, ο συνολικός αριθμός των υποψήφιων εκπαιδευτικών λειτουργών στους πίνακες διοριστέων αυξήθηκε κατά περίπου οχτώ χιλιάδες άτομα, αφού το Φεβρουαρίου του 2012 ανήλθε σε 39518, σε σύγκριση με 35644 το Φεβρουάριο του 2011 και 31256 άτομα το Φεβρουάριο του 2010.
Τα δεδομένα αυτά στερούν κάθε ελπίδα και προοπτική για τους νέους που αποφοιτούν σήμερα από τα Πανεπιστήμια για διορισμό στη Δημόσια Εκπαίδευση. Ταυτόχρονα, το υφιστάμενο σύστημα, λόγω και των πιο πάνω δεδομένων, παρουσιάζει τα ακόλουθα μειονεκτήματα:
Με βάση τη δέσμευση του Προγράμματος Διακυβέρνησης για εκσυγχρονισμό και βελτίωση του καταλόγου διοριστέων, χωρίς να αλλάζει η βασική του φιλοσοφία, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού κατέθεσε ολοκληρωμένη πρόταση, λαμβάνοντας υπόψη τα εξής:
Η κεντρική ιδέα της πρότασης του Υπουργείου είναι το «άνοιγμα του κλειστού έτους», η διεύρυνση των κριτηρίων, που σήμερα ισχύουν μόνο εντός του «κλειστού έτους» και η εισαγωγή του κριτηρίου των γραπτών εξετάσεων.
Παύει, δηλαδή, να είναι κυρίαρχο, καθοριστικό και σχεδόν αποκλειστικό κριτήριο το έτος κατάθεσης του πτυχίου και η κατάταξη γίνεται στη βάση μετρήσιμων κριτηρίων προς όφελος των αναγκών του εκπαιδευτικού συστήματος.
Χρειάζεται να αναθεωρήσουμε, να εκσυγχρονίσουμε και να βελτιώσουμε τον τρόπο επιλογής και διορισμού των εκπαιδευτικών. Πρέπει να προχωρήσουμε σε μια ομαλή σύζευξη, σε ένα αρμονικό μπόλιασμα εμπειρίας από τη μια και ενθουσιασμού και ζωντάνιας από την άλλη, παλαιών και νέων εκπαιδευτικών με ένα νέο βελτιωμένο τρόπο καταρτισμού του καταλόγου διοριστέων.
Πρόκειται για μια σημαντική πρόκληση, για την προώθηση της οποία θα εργαστώ ακατάπαυστα μέχρι και την τελευταία μέρα μου στο Υπουργείο για το καλό των νέων, της παιδείας και της Κύπρου μας.
Προς αυτή την κατεύθυνση, καλώ εσάς τις νέες και τους νέους, ως κύριους επηρεαζόμενους αυτής της αλλαγής, να συμβάλετε ενεργά στην προώθηση και υλοποίησή της, γιατί, δυστυχώς, πολλοί είναι αυτοί που κατά καιρούς με δημόσιες δηλώσεις τους θέλουν να «χαϊδέψουν» τα αυτιά των νέων υποστηρίζοντας το αίτημά τους για εκσυγχρονισμό του καταλόγου διοριστέων, την κρίσιμη όμως στιγμή κάνουν δεύτερες και τρίτες σκέψεις και μένω ως εδώ..
*Χαιρετισμός του υπουργού Παιδείας στον Ανοιχτό Διάλογο για τον Κατάλογο Διοριστέων ή Αδιορίστων Εκπαιδευτικών στα πλαίσια της εκστρατείας κατά της ανεργίας των νέων με τίτλο «Ενεργός Άνεργος Νέος» που πραγματοποιήθηκε απόψε Πέμπτη από το Συμβούλιο Νεολαίας στην Πανεπιστημιούπολη
