ΤΟΥ ΜΑΝΩΛΗ ΚΟΚΑΡΑΚΗ*
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι μετά το Eurogroup της 24/3/2013 η Άνγκελα Δωροθέα Μέρκελ διατυμπάνιζε ότι είναι «πολύ ικανοποιημένη» με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε για την Κύπρο! Πώς να μην είναι άλλωστε; Αφού ότι λάθος ή παράλειψη έγινε από Γερμανικής πλευράς στις 16/3/2013, διορθώθηκε και με το παραπάνω. Και εξηγούμε: (α) έσωσε τις καταθέσεις κάτω των €100 000 το οποίο ήταν γκάφα ολκής, καθώς είχε σπείρει την αβεβαιότητα στην Ευρώπη αφού εθεωρούντο εγγυημένες και δυνητικά άνοιγε τους ασκούς του Αιόλου (β) κλείδωσε με το καλύτερο τρόπο τη Γερμανική επιδίωξη να πληγούν οι Ρώσοι αφού ως γνωστό, το μεγαλύτερο μέρος των Ρωσικών καταθέσεων είναι παρκαρισμένο στις δύο μεγάλες τράπεζες του νησιού.
Όσο παράξενο και αν σας φαίνεται χάσαμε μια μοναδική ευκαιρία να μετατρέψουμε το ‘μειονέκτημα σε πλεονέκτημα’ και να επιτύχουμε σε περίπτωση οδυνηρού συμβιβασμού το «λιγότερο κακό». Να μας βρει δηλαδή η επόμενη μέρα με το κεφάλι ψηλά, όρθιους και όχι σε αναπηρικό καροτσάκι.
Νεόπλουτοι και νεόπτωχοι
Τα ‘θετικά’ της συμφωνίας της 24ης Μαρτίου είναι ότι από χρηματοοικονομικής πλευράς (και μόνο) υπάρχει δικαιοσύνη σε σύγκριση με την απόφαση της 16ης Μαρτίου. Συγκεκριμένα η τραπεζική θεωρία επιχειρηματολογεί ότι εκτός από τις Κεντρικές Τράπεζες θα πρέπει και οι καταθέτες να επιβλέπουν (με τη χρήση των οικονομικών στοιχείων, δεικτών και credit ratings) τις τράπεζες στις οποίες εμπιστεύονται τα χρήματα τους και πώς αυτές τα χρησιμοποιούν. Αν δεν το κάνουν τότε αποκαλούνται ‘free riders’ καθώς αναμένουν αυτή τη δουλεία να την κάνει αποκλειστικά η Κεντρική Τράπεζα.
Έτσι στην απόφαση του Eurogroup το bail in το επωμίζονται αποκλειστικά και μόνο: οι καταθέτες των προβληματικών τραπεζών (lemons) και όχι οι καταθέτες όλων των τραπεζών του νησιού. Παρότι αυτή η λύση έχει μια μορφή «κουμμουνιστικής» δικαιοσύνης εντός του καπιταλιστικού συστήματος εντούτοις είναι καταστροφική για την επόμενη μέρα της οικονομίας καθώς εν μιά νυχτί διαμορφώνονται νεόπλουτοι και νεόπτωχοι! Καταρρέει η κοινωνική συνοχή καθώς δημιουργούνται δύο κατηγορίες νοικοκυριών και εταιριών. Οι πληγέντες και η μη πληγέντες. Για παράδειγμα ένας καταθέτης της Λαϊκής με €2 εκατομμύρια βρίσκεται την επόμενη μέρα με €100 000 ενώ ο αντίστοιχος καταθέτης λ.χ της Eurobank βρίσκει τις καταθέσεις του ανέπαφες και την αγοραστική του δύναμη πολλαπλάσια! Μα, σε μια οικονομία ύφεσης με έλλειψη ρευστότητας: Cash is King.
Άγνωστες οι Επιπτώσεις
Υπό αυτό το πρίσμα, ίσως η πρώτη διευθέτηση της 16ης Μαρτίου για Bail in να ήταν λιγότερο κακή από αυτή της 24ης Μαρτίου. Ήδη πολλοί μεγάλο-καταθέτες που πλήττονται ετοιμάζονται να κινηθούν νομικά κατά της Δημοκρατίας (και των τραπεζών), με τους ανάλογους κινδύνους για αποζημιώσεις. Αυτό όμως που μας ανησυχεί και μας προβληματίζει πολύ περισσότερο, με το σχέδιο που εφαρμόζεται, είναι ότι δεν μπορούμε να τιμολογήσουμε τις επιπτώσεις και τις συνέπειες για την οικονομία. Τα λεγόμενα spillovers, side effects and internal shocks. Αυτό είναι εξαιρετικά επικίνδυνο καθώς σημαίνει ότι δεν μπορούμε να αντιπαρατεθούμε αποτελεσματικά σε αυτά τα εν δυνάμει shocks, ώστε να περιορίσουμε το πλήγμα (ύφεση)! Επίσης μας έκανε εξαιρετική εντύπωση ότι δεν επιδιώξαμε ή δεν πήραμε κανένα αντιστάθμισμα. Δηλαδή ενώ η οικονομία θα συρρικνωθεί απότομα και άρα το ποσοστό του δημοσίου χρέους θα εκτιναχτεί σε δυσθεώρητα ύψη, δεν πετύχαμε κανένα αντισταθμιστικό μέτρο ανάπτυξης για την οικονομία λ.χ από τα διάφορα κοινοτικά ταμεία ώστε να μετριάσουμε (set off) ένα μεγάλο μέρος των κραδασμών και επιπτώσεων του Bail in. Πολύ φοβάμαι ότι τα νούμερα δεν βγαίνουν οδηγώντας μας, με μαθηματική ακρίβεια σε ένα Β’ μνημόνιο (και βάλε;).
Εναλλακτική Πρόταση: το «Λιγότερο Κακό»
Και όμως, αν έπρεπε να συμβιβαστούμε και να καταφύγουμε σε Bail in υπήρχε μια λιγότερη επώδυνη λύση την οποία προτείναμε και ονομάσαμε ‘Plan C’. Σίγουρα θα είχε κλυδωνισμούς αλλά τουλάχιστον θα ήταν τιμολογημένοι.
Η λογική του ‘Plan C’ ήταν να αναδείξει τις αδυναμίες του πρώτου σχεδίου (16/3/2013) και να κεφαλαιοποιήσει τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Όταν σε κατηγορούν ότι το τραπεζικό σου σύστημα είναι διογκωμένο ταυτόχρονα είναι και όπλο. Όταν οι συνολικές καταθέσεις του χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι €67 δις εκ των οποίων τα €42 δις ανήκουν σε κατοίκους Κύπρου άρα 3 φορές τα €17 δις, τότε μπορείς να κάνεις πολλά μέσα στο πλαίσιο του Bail in που σε εξαναγκάζουν να κινηθείς.
‘Plan C’: Εξασφαλισμένη Επιτυχία
Έτσι προτείναμε, όπως πολλοί άλλοι, τη σύσταση ενός SPV (Special Purpose vehicle) που ονομάσαμε Cyprus National Asset Fund (CNAF) αλλά με την εξής ειδοποιό διαφορά:
- Πριν ξανανοίξουν οι τράπεζες να είχε δεσμευτεί προσωρινά το 40% όλων των πιστωτικών υπολοίπων των Κυπριακών καταθέσεων (αυτό θα μπορούσε να διευρυνθεί στο σύνολο των καταθέσεων, ανάλογα με τη στρατηγική και τους στόχους) ώστε να διασφαλιστεί το συνολικό ποσό του πακέτου διάσωσης, ήτοι €17 δις. Αυτό το προτείναμε ώστε να ενισχυθεί η διαπραγματευτική δύναμη του Προέδρου κατά την επόμενη μέρα με τη τρόικα.
- Με το άνοιγμα των τραπεζών να άνοιγε παράλληλα ένα δημόσιο βιβλίο προσφορών για εθελοντική συμμετοχή στο CNAF όπου οι καταθέτες θα μπορούσαν να συνεισφέρουν γραπτώς για κάθε πιστωτικό λογαριασμό το ποσό που επιθυμούσαν να συνεισφέρουν. Θα έπρεπε επίσης να εκδοθεί ενημερωτικό δελτίο και να είναι διαθέσιμο στους καταθέτες/επενδυτές σε περίπτωση που δεν θα μπορούσε (νομικά) να αποφευχθεί.
- Το εγχείρημα θα διαρκούσε 7 μέρες. Η μη εκδήλωση ενδιαφέροντος θα εθεωρείτο δια νόμου ως καταφατική συνεισφορά του 10% του κάθε πιστωτικού υπολοίπου. Άρα αν δεν θα ήθελε κάποιος να συμμετάσχει στο σχέδιο θα έπρεπε να δηλώσει εντός του προκαθορισμένου χρόνου ότι επιθυμεί λ.χ μηδενική συμμετοχή.
- Αν στις 7 μέρες το ποσό υπερέβαινε του ποσού-στόχου των €5,8 δις θα ελευθερωνόταν άμεσα το υπόλοιπο μπλοκαρισμένο ποσό.
- Αν στις 7 μέρες το ποσό ήταν ελλιπές και δεν συγκεντρώναμε €5,8 δις, τότε θα υπήρχε πρόνοια να ζητηθεί πρωτίστως από τους μεγαλο-καταθέτες (από πάνω προς τα κάτω και μέχρι €100 000) να αυξήσουν τη συνεισφορά τους ώστε να συγκεντρωθούν τα €5,8 δις. Σε αυτή την περίπτωση η διαδικασία θα προνοούσε την επέκταση της για άλλες 5 μέρες
Πλεονεκτήματα/Μεινεκτήματα
Η εν λόγω μεθοδολογία επιτύγχανε την εξυγίανση του τραπεζικού μας συστήματος, με εσωτερικούς πόρους όπως θέλει η Μερκελ, αλλά με τα εξής πλεονεκτήματα (μετριάζοντας παράλληλα τα μειονεκτήματα ενός Bail-in).
Συνοπτικά η πιο πάνω πρόταση προνοούσε οριζόντια και διάσπαρτη μείωση των καταθέσεων ώστε οι επιπτώσεις στην οικονομία και οι εσωτερικοί τριγμοί να είναι ομοιόμορφοι και ανάλογα με τις δυνατότητες τής κάθε εταιρίας και των νοικοκυριών. Επίσης, η πρόταση προνοούσε να διευρυνθεί η άντληση των κεφαλαίων και εκτός συνόρων λ.χ στην ομογένεια μειώνοντας έτσι τις εγχώριες επιπτώσεις και απώλειες καταθέσεων (που μακροοικονομικά σημαίνει μείωση κατανάλωσης και επενδύσεων). Δεν αμφισβητούμε ότι πιθανόν να χρειαζόντουσαν και επιπρόσθετες πινελιές και βελτιώσεις. Συμπερασματικά, όμως ήταν μια πιο συγκροτημένη πρόταση η οποία ελαχιστοποιούσε της επιπτώσεις και διατηρούσε την κοινωνική συνοχή και την ελπίδα για την επόμενη μέρα.
Εμείς λοιπόν τα είπαμε. Εσείς τα ακούσατε πολλάκις και συμφωνήσατε αλλά αυτοί τα αγνόησαν. Τα συμπεράσματα δικά σας!
* Oικονομολόγος / Financière με ειδίκευση στις Διεθνείς Σχέσεις & Διπλωματία και μεταπτυχιακές σπουδές στα Διεθνή Τραπεζικά και Χρηματοπιστωτικά. Διατελεί Μέλος Διοικητικών Συμβουλίων, του ΧΑΚ, του CES και της Ευρωπαϊκής Κοινωνίας Τραπεζιτών & Οικονομολόγων (SUERF)
Εmail: mk@kokarakis.com
Facebook: Manolis Neonism
Twitter: neonism@neonismos
