ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ*
Εδώ και δυο χρόνια βιώνουμε στο χώρο της παιδείας την πλήρη απραξία, ενώ το δημόσιο σχολείο αφέθηκε, εγκαταλείφθηκε και απαξιώνεται από τους ίδιους τους κυβερνώντες. Τα συντεταγμένα όργανα, δηλαδή τα Συμβούλια Παιδείας, τα οποία είχαν συσταθεί για να συζητούν τα εμπλεκόμενα μέρη και συναινετικά να καταλήγουν, αποφεύγοντας ρίξεις και διαφωνίες που θα οδηγούσαν σε ανεπιθύμητες καταστάσεις, δεν συνήλθαν, ουσιαστικά ποτέ. Η μία και μοναδική σύναξη (όχι συνεδρία) έγινε για να δοθεί από τον τέως Υπουργό κ. Κενεβέζο, ένα απαράδεκτο σχέδιο για το σύστημα διορισμών, απαιτώντας μάλιστα ΕΔΩ και ΤΩΡΑ απάντηση.
Ο νυν Υπουργός, τις προάλλες, έδωσε στη δημοσιότητα και ταυτόχρονα στους εταίρους της εκπαίδευσης, τρία σχέδια: για την Αξιολόγηση, για τους Διορισμούς και για τα Ωρολόγια Προγράμματα. Σίγουρα και τα τρία πάσχουν από προχειρότητα και σοβαρότατες ελλείψεις και κενά. Αυτό που ξεσήκωσε τους πάντες, όμως, ήταν η πρόταση για τα Ωρολόγια Προγράμματα.
Κατά τ’ άλλα ο κ. Υπουργός τόνιζε στις δηλώσεις του ότι προηγήθηκε δομημένος διάλογος. Πότε; Πού; Με ποιους; Και πού κατέληξαν; Οι απαντήσεις είναι απλοϊκές, όσο και τα ερωτήματα: πότε, πουθενά και με κανένα δεν έγινε διάλογος. Εξού και το προϊόν δεν ήταν συμφωνημένο. Γι’ αυτό και όλοι εξεπλάγησαν και οι άμεσα επηρεαζόμενοι (που είναι πολλοί) αντέδρασαν και αντιδρούν εντονότατα.
Επιτροπές ανεπαρκείς, με υφιστάμενους του κ. Υπουργού, υπαλλήλους του Υπουργείου, κάποιους εκπαιδευτικούς αποσπασμένους στο γραφείο του, κάποιους επιθεωρητές (συγκεκριμένων μαθημάτων) του Υπουργείου. Και φυσικά ο Πρόεδρος της ΟΕΛΜΕΚ, που έπαιξε «σωστά» το ρόλο του ως φερέφωνο και εντολοδόχος του Υπουργού. Γι’ αυτό και κράτησε την Οργάνωσή του στο σκοτάδι. Ας αναλογιστούμε, μόνο, ότι τα 21 μέλη του Κ.Δ.Σ., αλλά και τα άλλα έξι (6) μέλη της Γραμματείας, πληροφορήθηκαν το περιεχόμενο των προτάσεων από τα Μ.Μ.Ε. Ή μήπως κάποιοι γνώριζαν; Πάντως ο Υπουργός ήταν ξεκάθαρος: «Γνώριζαν οι Εκπαιδευτικές Οργανώσεις. Τις ενημέρωνα» Εννοώντας φυσικά τον Πρόεδρο. Ας είναι.
Επί της ουσίας. Δόθηκε η πρόταση για τα Ωρολόγια Προγράμματα χωρίς καμιά επιστημονική τεκμηρίωση και καμιά βιβλιογραφία. Θα το δεχόταν ο ακαδημαϊκός κ. Καδής αν ερχόταν κάτι τέτοιο από φοιτητές του, ή θα την έστελλε πίσω ως απαράδεκτη; Δεν θα μπούμε στη λογική, γιατί να κόψει απ’ αυτό το μάθημα και να δώσει στο άλλο.
Θα το δεχόμασταν αν αυτό τεκμηριωνόταν. Με το να λες θα κόψω από την Πληροφορική, τις Ξένες Γλώσσες, την Τεχνολογία, τη Γυμναστική, τη Μουσική, την Τέχνη τη Χημεία κ.α. και θα δώσω ώρες στα Αρχαία Ελληνικά, γιατί ζούμε σε μια ημικατεχόμενη πατρίδα και
θέλουμε ν’ ανεβάσουμε το εθνικό φρόνημα του λαού, είναι ατυχής λαϊκισμός. Επικαλείσαι τα πατριωτικά αισθήματα για να πριμοδοτήσεις με δυο περιόδους το μάθημα των Αρχαίων. Αν είναι κάτι που πρωτίστως χρειάζονται τα Αρχαία είναι αλλαγή προσέγγισης, φιλοσοφίας και τρόπου διδασκαλίας. Κείμενα γραφειοκρατικά που μόνο ευαισθησία ή και η αδιαφορία του δασκάλου μπορεί να τα εξουδετερώσει, αλλιώς είναι προορισμένα να παίξουν το ρόλο της κλίνης του Προκρούστη. Παραμέληση του παρόντος, υποτίμηση της μεσαιωνικής παράδοσης και προβολή του αρχαίου πολιτισμού κάτω από την οπτική γωνία του νεοκλασικισμού. Απόλυτη, δηλαδή, εξιδανίκευση της αρχαιότητας και λατρεία της μορφής. Όλος ο ανθρωπισμός και ο κλασικισμός εξαντλείται στα γλωσσικά προβλήματα που γεννάει η προσπάθεια της άμεσης επαφής με τα αρχαία κείμενα. Η Γραμματική γνώση και η συντακτική πρακτική αποθεώνονται. Οι θιασώτες της πιο πάνω φιλοσοφίας, θεωρούν ότι με την αύξηση των ωρών διδασκαλίας της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, θα λύσουν το πρόβλημα (που οι ίδιοι δημιούργησαν). Το πρόβλημα έγκειται στην ποιότητα. Δυστυχώς η δική τους αντίληψη εξυπακούει, τη γνωστή, επιφανειακή και τυποποιημένη, επεξεργασία των αρχαίων κειμένων, με αποτέλεσμα να χάνεται έτσι και η γοητεία των έργων ενός μεγάλου πολιτισμού. Κι’ ενώ η ζωή σφύζει από προβληματισμούς, η γραμματικοσυντακτική ανάλυση συνεχίζεται και ανοίγει τη ψαλίδα ανάμεσα στη ζωή και τη φιλολογική εργασία στο σχολείο. Θέλουμε να σας πιστώσουμε ότι η έγνοια σας, όπως και ολονών μας, είναι η καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας. Όμως στα Νέα Αναλυτικά Προγράμματα που παραλάβατε από τους προκατόχους σας, αυτό προνοείται μέσα από όλα, σχεδόν, τα γνωστικά αντικείμενα, όπου, οργανικά και με σύγχρονο και αποτελεσματικό τρόπο, διαχεόμενη η γλώσσα, θα εμπεδώνεται με αβίαστο τρόπο. Αυτά τα Αναλυτικά εσείς τα καταργείται στην πράξη καθημερινά, πριν και εφαρμοστούν έναντι ενός νεφελώδους αόριστου και εν τέλει επικίνδυνου εκσυγχρονισμού.
Απλά να υπενθυμίσω ότι η παρούσα κυβέρνηση έριξε στον κάλαθο των αχρήστων ένα – κατά γενική ομολογία εξαιρετικό – βιβλίο των Αρχαίων Α’ Γυμνασίου, σύγχρονο, χρησιμοποιώντας και κόμικς που το έκαναν ακόμα πιο ελκυστικό, προϊόν της ΥΑΠ, και παρήγγειλαν άλλο από την Ελλάδα, έναντι εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ. Η μόνη πιθανή δικαιολογία είναι ότι αυτό γράφτηκε επί προηγούμενης διακυβέρνησης. Ακούει ο Γενικός ελεγκτής ή καμώνεται πως δεν τον αφορά; Αλήθεια με ποιο σκεπτικό καταργήθηκαν κάποια μαθήματα από τη Μ.Ε. όπως η Πολιτική Αγωγή, οι Γραφικές Τέχνες ή η Φωτογραφία; Γιατί κατακρεουργούν την Πληροφορική; Στην Ευρώπη τη θεωρούν βασικό πυλώνα, όπως και την Τεχνολογία. Καταργούν τις ξένες γλώσσες, είτε στέλλοντας τες στα ΚΙΕ το απόγευμα ή υποβαθμίζοντάς της στα επιστημονικά πεδία. Αυτό που χρειάζονται οι ξένες γλώσσες είναι μια διαδικασία που θα οδηγεί στην πιστοποίησή τους και όχι ο αφανισμός τους. Από τις φυσικές επιστήμες υποβαθμίζονται Χημεία και Βιολογία. Στην Κύπρο το 2015 ανακαλύψαμε ότι αυτά τα δυο μαθήματα είναι περιττά και θα πρέπει δια της μεθόδου του εκφυλισμού, να τα υποβαθμίσουμε.
Και επειδή το Υπουργείο Παιδείας ονομάζεται και Πολιτισμού (κατ’ ευφημισμό), φρόντισαν κι’ εδώ να δώσουν το στίγμα τους. Η Τέχνη δεν χρειάζεται. Όσοι θέλουν να την ακολουθήσου ΘΑ κάνουμε ένα εικαστικό σχολείο σε κάθε επαρχία!!! Οι άλλοι μαθητές τι την χρειάζονται; Ή τις Γραφικές Τέχνες; Ή την Μουσική; Αυτά είναι «εύκολα μαθήματα για να περνούν την ώρα τους». Το είπε και ο Υπουργός και ο Πρόεδρος της ΟΕΛΜΕΚ, δυστυχώς.
Πάμε 50 χρόνια πίσω. Σχολείο αποστήθισης και παπαγαλισμού. Γνωσιοκεντρικό, εξετασιοκεντρικό. Είναι αρκετό ο μαθητής να ξέρει θεωρήματα και εξισώσεις, να κλείνει το λύω – λύεις – λύει, αλλά ποτέ δε θα μπορέσει να μετατρέπει την όποια γνώση σε δύναμη δημιουργική. Ένα σχολείο από το οποίο θα απουσιάζει η ίδια η ζωή. Ένα σχολείο που θα μοιάζει με τεράστιο φροντιστήριο.
Και ο παροξυσμός αγγίζει κόκκινο. Στην πρόταση προβλέπεται (άκουσον – άκουσον), το Παγκύπριο Γυμνάσιο να γίνει εξατάξιο και σ’ αυτό να φοιτούν μόνο παιδιά που θα επιλέγουν τα τέσσερα (4) πρώτα επιστημονικά πεδία, δηλαδή Κλασικών Σπουδών, Ξένων Γλωσσών, Θετικών Βιοεπιστημών, Πληροφορικής - Τεχνολογίας
Και όχι στο Οικονομικών και στο Υπηρεσιών.
Δηλαδή οι μέτριοι και αδύνατοι μαθητές, που πιθανόν να επιλέγουν τα δυο τελευταία πεδία, η τσοκαρία, η φτωχολογιά, τα κατώτερα προφανώς στρώματα, δεν έχουν θέση στο σχολείο. Το ίδιο θα πράξουν και στις άλλες επαρχίες: Στη Λεμεσό το Λανίτειο, στη Λάρνακα το Παγκύπριο. Κι’ αν ένα παιδί ζει κοντά στο Παγκύπριο, θα το αναγκάσουμε να βρει αλλού σχολείο. Ας πάει όπου νάναι. Να μη μας μολύνει την αριστεία. Να μη μας χαλάσει την πιάτσα. Αρχή του ανθρώπινου και δημοκρατικού σχολείου: «κανένα παιδί δεν αποκλείεται, δεν περιθωριοποιείται, δε στιγματίζεται, δεν περιφρονείται και δε δυστυχεί εξαιτίας κάποιας ιδιαιτερότητας». Ποιο το επόμενο βήμα; Στο Παγκύπριο και στα άλλα ιστορικά σχολεία θα παίρνει το Υπουργείο όποιους καθηγητές θέλει, κατά παράβαση νόμων και κανονισμών;
Η πρόταση του ΥΠΠ για τα Ωρολόγια Προγράμματα εντάσσεται και αυτή, στη συντονισμένη προσπάθεια για Αντιμεταρρύθμιση. Ο στόχος είναι διπλός: Και καταργούμε στην πράξη ότι έκτισαν οι προηγούμενοι, και ευθυγραμμιζόμαστε με τις απαιτήσεις της Τρόικας, ΔΝΤ και Παγκόσμιας Τράπεζας, που θέλουν και επιτάσσουν μια εκπαίδευση χαμηλού κόστους (και προσδοκιών). Όπως το παραδέχονται και οι ίδιοι στην πρότασή τους (των Ωρολογίων Προγραμμάτων), «θα οδηγήσει και σε οικονομική αποφόρτωση της πολιτείας». Η μεγάλη στόχευση φυσικά του ΥΠΠ είναι τα Νέα Αναλυτικά Προγράμματα. Με την πρόταση του για τα Ωρολόγια πετυχαίνει το πρώτο πλήγμα, που είναι η διεπιστημονικότητα, από την οποία αυτά διέπονται και ήταν μια κατάκτηση των εκπαιδευτικών, οι οποίοι μαζικά εργάστηκαν για πάρα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, μέσα από Επιτροπές, με την καθοδήγηση επιφανών ακαδημαϊκών. Αντί αυτού, σηματοδοτείται η επιστροφή στα αυτόνομα γνωστικά αντικείμενα, στη διάσπαση του κρίκου δημοτικής, γυμνασιακής και Λυκειακής βαθμίδας, συνέχιση και επιδείνωση του φαινομένου της παραπαιδείας, η πρώιμη εξειδίκευση (αντίστροφα με την ευρωπαϊκή λογική και πρακτική), εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας του σχολείου, πιο άμεση συσχέτιση σχολείου – πανεπιστημίου και στο βάθος η σχολική διαρροή, η πρώιμη εγκατάλειψη.
Κύριε Υπουργέ,
Πάρτε την πρότασή σας πίσω. Στην εκπαίδευση δεν αποφασίζουμε και διατάζουμε. Επιδιώκουμε τη μεγαλύτερη συναίνεση. Με σύνεση. Καμιά αλλαγή δε μπορεί να πετύχει αν δεν αγκαλιαστεί από τους γονείς, τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς και κατ’ επέκταση τα οργανωμένα σύνολα της κοινωνίας.
Μέχρι στιγμής κανείς δεν την υιοθέτησε, εκτός από το κυβερνών κόμμα. Και σεις ακόμα κρατάτε αποστάσεις, προσπαθώντας ν’ απεμπολήσετε την πατρότητά της. Και δεν σας περιποιεί με τιμή, η δήλωσή σας για τους εκπαιδευτικούς, που με την εφαρμογή της πρότασής σας θα πλεονάζουν, τους μόνιμους, γιατί τους συμβασιούχους θα τους απολύσετε, ότι τάχα «θα τους δκιακλίσετε ποτζεί ποδά στην Δημόσιαν Υπηρεσία» (η απόδοση της δήλωσής σας από την νεοελληνική κοινή στην Κυπριακή διάλεκτο αποδίδει νομίζω καλύτερα το νόημα της).
*Πρόεδρος Προοδευτικής Κίνησης Καθηγητών
