ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ*
Το σκηνικό στήθηκε. Θρίλερ, θέατρο του παραλόγου, ιψενικό δράμα; Είδαμε να παρελαύνουν από τα τηλεοπτικά κανάλια εγκληματολόγοι, ψυχολόγοι, με το αυτοκρατορικό ύφος του καλοντυμένου φρεσκο-πουδραρισμένου τεχνοκράτη, ν’ αποφαίνονται πως πρόκειται για έγκλημα μίσους, πάθους, προφανώς αναπαράγοντας στερεότυπες γενικεύσεις που απομνημόνευσαν στα διδακτικά τους εγχειρίδια. Συγκλονισμένοι διαβάζαμε για τις εκθέσεις των ιατρικαδικαστών, μία εκ των οποίων εκλήθη από την Ελλάδα για να μας διαφωτίσει για το αποτρόπαιο έγκλημα. Στάχτη στο μυαλό μας.
Την ίδια στιγμή, η κοινωνία είχε ήδη καταδικάσει το παιδί, είτε για τον ένα λόγο, είτε για τον άλλο, είτε για έναν οποιοδήποτε άλλο λόγο θα μπορούσε κατασκευάσει η νοσηρή μας φαντασία για να συμπληρωθεί το παζλ της αναλγησίας, της ανοησίας και της απανθρωπιάς. Και άλλοι, γνωστοί κι άγνωστοι επαΐοντες, αξιοποίησαν την ευκαιρία ν’ αρθρογραφήσουν αμετροεπώς για την αύξηση της εγκληματικότητας λόγω της ψηφιακής τεχνολογίας, της εικονικής πραγματικότητας – με εργαλεία παντελώς λανθασμένες προσεγγίσεις, ερμηνείες, αποπροσανατολισμένοι στον ύψιστο βαθμό – γιατί ουδέποτε υπήρξε μείωση της εγκληματικότητας, απλώς το «έγκλημα» αλλάζει μορφή ανάλογα με τις εποχές. Στις εφημερίδες, εις μάτην ψάχνει κανείς για ένα ολοκληρωμένο, εμπεριστατωμένο, άρθρο για το ομιχλώδες σκηνικό και ειδικώς του ανεπαρκούς έως αμήχανης γελοιότητας μηχανισμού διερεύνησης του εγκλήματος. Στις στήλες των εφημερίδων απλώς αναπαράγονται τα σενάρια, που στις πρώτες μέρες του δράματος, επικεντρώνονται στον ανήλικο. Είναι ένα πρωτοφανές έγκλημα, «πρόκειται για περίπτωση που θα ζήλευαν οι αρχαίοι τραγωδοί». Φωστήρες δημοσιογράφοι, πού είναι η δημοσιογραφική σας δεοντολογία;
Στην κηδεία των γονέων του το παιδί στήθηκε αμήχανο, παγωμένο, σε μια γωνιά, στο πίσω μέρος της εκκλησίας (ίσως με τη συμβουλή των παιδοψυχολόγων;), οι περισσότεροι είτε το αγνοούσαν είτε έστριβαν το κεφάλι τους επιδεικτικά καρφώνοντας τα μάτια τους στον «φονιά». Στους επιτάφιους λόγους δεν έγινε καμία αναφορά στο παιδί, ούτε από τον ιερωμένο που διδάσκει στο σχολείο, ούτε από κανέναν. Κανένας συλλυπητήριος λόγος με προσωπικό χαρακτήρα. Πάτερ, εσύ θα κρίνεις και θα καταδικάσεις εις το πυρ το εξώτερον; Αυτό είναι το έργο σου; Αυτό σου υπαγορεύει ο Θεός σου; Ο Θεός είναι δαίμονας;
Για την αστυνομία, το μηχανισμό εξιχνίασης εγκλημάτων, τις ιατροδικαστικές υπηρεσίες, τι να πει κανείς; Ανακοινώσεις άλλοτε διφορούμενες, άλλοτε σκιώδεις, ωστόσο μ’ έναν κοινό παρονομαστή. Δεν υπήρξε ληστεία, δεν υπήρξε παραβίαση, δεν υπάρχουν τεκμήρια, ένας είναι ο φονιάς, κ.ο.κ. Ένας μηχανισμός παράλυτος, αναλφάβητος, ανεπαρκής, κατώτερος των περιστάσεων.
Είναι ζήτημα ευθύνης. Η ζημιά έγινε, και καμία ηθική ζημιά δεν επανορθώνεται εξ ολοκλήρου. Η Αστυνομία, οι συνεργάτες της, ο ίδιος ο υπουργός δικαιοσύνης, όφειλαν πρωτίστως ν’ απολογηθούν, μετά να προχωρήσουν σε μία σοβαρή αυτοκριτική, κάποιοι να υποβάλουν την παραίτησή τους. Το κράτος οφείλει ν’ αντιμετωπίσει την κρίση της ανεπάρκειας του σ’ αυτόν τον τομέα. Ένα κράτος γραφειοκρατίας, ένα τερατούργημα ιεραρχίας, ενός πομπώδους πλήθους ανίκανων ειδημόνων, μετρίων, ένα σύστημα που θεμελιώνεται στην αναξιοκρατία και την κομματοκρατία.
Όσοι από εμάς πιστέψαμε (κάντε όλοι μία αυτοψία της ψυχής σας), έστω και στο ελάχιστο τις φήμες, της φημολογίες και την παραφιλολογία, στη βάση των ανακοινώσεων τύπου ή των λεκτικών ρύπων που αναπαράγονται και παρασιτούν στη σκέψη μας, όλοι εμείς οφείλουμε να σκύψουμε το κεφάλι και να προβληματιστούμε για την πνευματική μας κατάσταση. Γιατί η ηλιθιότητα αναπαράγει την ηλιθιότητα, δυστυχώς – φαύλος κύκλος.
* Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης,
Πανεπιστήμιο Κύπρου
