«Πώς ακριβώς το κάνουν στη Φινλανδία;»

ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΝΙΚΟΛΕΤΤΑΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ* 

Της Στο πλαίσιο της ενασχόλησής μου με την εκπαίδευση, τα αναλυτικά προγράμματα, τη διδασκαλία και την εκπαίδευση εκπαιδευτικών πάντα με απασχολούσε το ερώτημα, «Πώς ακριβώς το κάνουν στη Φινλανδία;»(οι Φινλανδοί έχουν το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα στον κόσμο). Στο πρόσφατο ταξίδι μου στο Ελσίνκι, είχα την ευκαιρία να επισκεφθώκάποια σχολεία. Αυτό που είδα με εντυπωσίασε. Όχι γιατί οι Φινλανδοί έχουν εφεύρει κάποια ζωή στον Άρη, ή κάτι εξωγήινο, αλλά επειδή αυτό που κάνουν στα σχολεία τους το κάνουν εφαρμόζοντας κάποιουςαπλούς κανόνες. Οι κανόνες αυτοί ανταποκρίνονταιστην ανάγκη να μάθουμε να ζούμε, στην ανάγκη να αγαπούμε και να ζούμε στο έπακρο τη ζωή μας, στην ανάγκη να μάθουμε να παίρνουμε τη ζωή στα χέρια μας, και στην ανάγκη να σεβόμαστε πρώτα και κύριατον εαυτό μας, αλλά και τους άλλους.

Οι Φινλανδοί το κάνουν αυτό με γνώμονα την πλήρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του κάθε παιδιού. Χωρίς μεγάλες πινακίδες, χωρίς κηρύγματα. Το κάνουν μέσα από αυθεντικά παραδείγματα, τα οποία ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και σε καταστάσεις της πραγματικής ζωής. Το σχολείο είναι η ίδια η ζωή˙ δεν αποτελεί απλά προετοιμασία για κάποια μελλοντική ζωή (αναγκαιότητα την οποία είχε εμφατικά τονίσει ο Αμερικανός φιλόσοφος και θεωρητικός της εκπαίδευσης John Dewey, 1897). Ένα μεγάλο πρότζεκτ στο οποίο εργάζονται τα παιδιά είναι ο ίδιος ο εαυτός τους με στόχο την πλήρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους:την απόκτηση αυτο-πειθαρχίας, αυτο-σεβασμού, εσωτερικών κινήτρων, αυτοπεποίθησης και δεξιοτήτων καθώς αναλαμβάνουν αυτόβουλα έργα, μόνοι ή σε ομάδες. Μαθαίνουν επίσης ότι οι ιδέες τους είναι σημαντικές και σπουδαίες, και ότι μπορούν να κάνουν κάτι με αυτές. Τα παιδιά μαθαίνουν να έχουν πάθος και θέληση για ζωή.

Είδα τα παιδιά στο διάλειμμα να παίζουν και να παίζουν και να παίζουν. Έπαιζαν με τον εαυτό τους και με τους φίλους τους, στην παιδική χαρά του σχολείου, με την μπάλα, με τα φτυάρια τους... Είδα να μετατρέπουν την άμμο σε φιγούρες, το φτυάρι σε μπαστούνι του χόκεϊ... Οι εκπαιδευτικοί ήταν εκεί στην αυλή, παρόντες, μυαλό και σώμα, συμμετέχοντας πλήρως και στο έπακρο στις δραστηριότητες εντός και εκτός της αίθουσας. Τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί βγαίνουν έξω σε καθημερινή βάση, ακόμη και όταν βρέχει ή χιονίζει. Είδα τα παιδιά του νηπιαγωγείου να έρχονται πίσω από την αυλή, να βγάζουν τα παπούτσια τους προτού εισέλθουν στον εσωτερικό χώρο (και εμείς, ακόμα και αν δεν θέλαμε—που και σαφώς θέλαμε—έπρεπε να τα βγάλουμε), να μετακινούνται στο επόμενο δωμάτιο όπου ο καθένας στο προσωπικό του ράφι είχε καθαρά ρούχα για να αλλάξει. Το κάθε παιδί άλλαζε ρούχα μόνη/ος της/ου και όποια/οςχρειαζόταν βοήθεια απλά την ζητούσε (μόνο ένα παιδί ζήτησε βοήθεια). Στη συνέχεια κινούνταν αθόρυβα και με αυτο-πειθαρχία στην αισθητικά και παιδαγωγικά προσεγμένη τάξη τους, η οποία έμοιαζε σαν μια αίθουσα του σπιτιού τους. Εκεί ο καθένας καθόταν ήσυχα περιμένοντας όλους να καθίσουν για να αρχίσει να σερβίρεται το υγιεινό γεύμα τους, ειδικά προετοιμασμένο για αυτούς—πρωινό, δεκατιανό, μεσημεριανό, απογευματινό. Οι αίθουσες και κάθε δωμάτιο, και το σχολείο στο σύνολό του ήταν σαν στο σπίτι τους. Τα παιδιά δεν ήταν στρατιωτάκια˙ ήταν ελεύθερα και ευτυχισμένα, παρακινούμενα να ανακαλύψουν τον εαυτό τους, τους άλλους, τον κόσμο. Χωρίς ζητήματα, ετικέτες, διακρίσεις, επιβολές. Τόσο απλά...

*Λέκτορας, Αναλυτικά Προγράμματα και Διδασκαλία

Πανεπιστήμιο Frederick

Τμήμα Νηπιαγωγών Σχολή Επιστημών της Αγωγής